Tuurlijk, je kunt lezen, verder met je puzzelboek en een spelletje doen op vakantie. Of stiekem (we doen het allemaal wel, toch?) even door social media scrollen. Maar je kunt op die lege momenten ook een handpalmverhaal bedenken – dat geeft je vakantie een diepere laag.
Tekst Catelijne Elzes Fotografie Hans Isaacson/Unsplash
Gepubliceerd op 29 juli 2024
Al zolang ik me kan herinneren, houd ik reisdagboekjes bij: ik maak een kort verslag van de dag en soms teken ik er iets kleins naast. Vorige zomer gooide ik het eens over een andere boeg. De kinderen gingen voor het eerst niet mee naar het Waddeneiland waar we altijd komen en zo had ik opeens tijd ‘over’. Ik verzon verhaaltjes van een paar regels rond dingen die ik was tegengekomen op onze zwerftochten over het eiland. Bijvoorbeeld: een enkellaars die bij een strandopgang lag. Hoe zou de eigenaar nou één schoen zijn verloren? Wat is hier gebeurd?
Een zin of tien
Wat ik vorige zomer deed, blijkt een bestaand genre te zijn: het zeer korte verhaal (ZKV). De term is bedacht door de Nederlandse schrijver A.L. Snijders. Andere benamingen zijn: een handpalmverhaal, flash-fiction of microfictie. “Hoeveel woorden je precies gebruikt, is niet het belangrijkst. Hoeveel je ermee weet te zeggen is belangrijker,” vertelt schrijver Anne van den Dool. Beroemd is het zeswoordenverhaal van Ernest Hemingway: For sale, babyshoes, never worn.
Van den Dool zou zeggen dat microfictie maximaal een stuk of tien zinnen lang is. Een dikke alinea dus. Volgens haar gaat het er vooral om dat je iets met jezelf afspreekt over de lengte van je verhaal “omdat juist dát zo’n leuke oefening is”. Microfictie is lekker overzichtelijk, vindt Van den Dool. Ze schrijft graag romans, maar net zo lief zeer korte verhalen en geeft daar ook al jarenlang cursussen in. “Je kunt zo’n verhaaltje zien als een mooie foto versus een twee uur durende film.
Bouwstenen verzamelen
Elk kort verhaal bestaat uit een aantal bouwstenen, zoals een plot, de personages en de plek waar ze zich bevinden. Schrijver Anne van den Dool: “Het mooiste is als je deze bouwstenen tijdens je vakantie weet te verzamelen. Zit je op een terras, kijk dan bewust om je heen. Zie je iemand met een opmerkelijk trekje? Wat kenmerkt de ober? Luister ook naar wat andere gasten bespreken. Misschien heb je geluk en zet naast je een vrouw haar levensverhaal uiteen. Denk goed na over waar je bent, want ook dat kan voeding zijn voor je verhaal. Wat kenmerkt de plek? Gebruik daarbij al je zintuigen: hoe ruikt het bijvoorbeeld als je in Thailand tussen de olifanten staat? Hoe warm is het en hoe zweterig word je daarvan?”
Van den Dool legt uit dat je vervolgens een stapje verder kunt gaan. “Leg een vergrootglas over datgene wat iets of iemand kenmerkt. Is die vrouw op het terras van wie je het levensverhaal afluisterde misschien een neurotisch type dat net gescheiden is en op een datingsite zit? Kan de ober die last heeft van de zon zich aan van alles en nog wat storen waardoor hij eigenlijk niet geschikt is voor dit beroep? Of is er sprake zijn van een intern conflict bij een van de personages? Wat drama is altijd handig en overdrijven mag.”
Het hoeft niet mooi
Wanneer je de bouwstenen van je verhaal hebt verzameld, streef dan niet naar perfectie als je begint met schrijven. Schrijver en schrijfdocent Dennis Rijnvis van Schrijfvis.nl: “Begin eerst eens met free writing. Schrijf terwijl je denkt en laat los of het mooi of correct is. Op die manier komen de meest fantasievolle dingen naar boven. Wat mij betreft is het belangrijkste van microfictie dat het je verbeelding aan zet. Het hoeft niet publicabel te zijn of effectief. Het kan je wel creatiever maken en je blik verruimen. Dat kun je dan meenemen naar het dagelijks leven, als je oplossingen moet verzinnen tijdens je werk bijvoorbeeld.”
Maar het belangrijkste is misschien wel dat het verzinnen en schrijven van handpalmverhaaltjes iets toevoegt aan je vakantie, niet dat het je iets kost. Doe het dus vooral op de manier die jij fijn vindt. Schrijf je in je eentje? Of vraag je je reisgenoten om mee te fantaseren en maak je samen een ZKV? Misschien gebruik je graag een foto of een schilderij uit een plaatselijk museum om je te laten inspireren, of schrijf je liever vanuit het perspectief van een stoel of een stuk fruit? Alles mag. Dit is jouw zelfverzonnen wereld – je bent vrij.
Aan de slag
Tips van schrijvers Anne van den Dool en Dennis Rijnvis voor een handpalmverhaal:
- Begin in het midden van de handeling. Zo heb je meteen de aandacht van de lezer.
- Een netjes afgerond einde is niet nodig. Niet alles hoeft in kannen en kruiken en opgeruimd te zijn na de laatste zin.
- Werk met zo min mogelijk personages.
- Gebruik weinig bijvoeglijke naamwoorden.
- Beperk het aantal hulpwerkwoorden.
- Show, don’t tell. Omschrijf niet wat er gebeurt, maar laat het zien.
- Schrijf in de tegenwoordige tijd.
- Schrap alles wat er niet toe doet.
- En bedenk: het kan altijd nog korter.
