Hoe kun je meer tijd maken om te tekenen of craften?

Journalist Caroline Buijs ontdekte dat er elke dag wel een gaatje te vinden is voor creativiteit. Uit een boek van illustrator Danny Gregory haalde ze een hele stapel inzichten.

Fijne nieuwe schetsboekjes, ik koop ze makkelijk en graag. Het vullen kost me meer moeite: weken gaan voorbij zonder dat ik tekenspullen voor de dag haal. Gelukkig schreef – én tekende – de Amerikaanse Danny Gregory het boek Art before breakfast – A zillion ways to be more creative no matter how busy you are.

In een interview met illustrator Lisa Congdon vertelt hij dat hij de wekker een half uur eerder is gaan zetten om meer tijd voor zichzelf te creëren. Natuurlijk, in het begin was hij behoorlijk chagrijnig als de wekker begon te zoemen, maar al gauw ontdekte hij dat dat half uur me-time de rest van zijn dag positief beïnvloedde. Hij luisterde naar muziek, bestudeerde de schildpad van zijn zoon en op een gegeven moment sloeg hij zijn schetsboekje open om die momenten vast te leggen.

Tekenen tijdens het koffiezetten

Het boek laat zien dat in ieders leven eigenlijk best veel gaatjes en kiertjes zitten waarin je je schetsboekje tevoorschijn kunt halen – je hoeft er dus niet per se eerder voor op te staan. Je kunt bijvoorbeeld ook, terwijl je op zaterdagochtend koffie zet, het uitzicht vanuit je keukenraam tekenen. Of op zondag wat langer in bed blijven en je slaapkamer tekenen. Bij Gregory zélf ging het tekenen bovendien veel makkelijker toen hij onderscheid begon te maken tussen kunst met een grote en kunst met een kleine ‘k’. Het eerste is iets voor musea en galeries, gemaakt door profs en experts. Je hebt er de kunstacademie voor nodig en jaren van afzien. Het tweede is meer iets voor ons: liefhebbers met uiteenlopende achtergronden. Je hebt er vooral zin voor nodig, én tijd: vijftien minuten per dag.

Het klinkt simpel, maar dat besef zet je wel sneller aan tot tekenen – je snapt weer dat je niet eerst je schildersezel hoeft neer te zetten of een atelier hoeft te huren, en dat het niet nodig is om eerst een aquarelcursus van acht weken te volgen voordat je kunt beginnen.

Het leuke van tekenen

Alleen: waarom zou je die paar gaatjes in dat drukke leven opvullen met het maken van tekeningetjes? Gregory heeft heel veel argumenten paraat om je over te halen.

Bijvoorbeeld omdat wanneer je iets tekent of schildert de tijd even stilstaat. Op de momenten dat je de dingen om je heen tekent, leef je niet in een virtuele wereld (waar je – door online te zijn – waarschijnlijk een groot deel van de dag verblijft) maar in de ‘echte’ wereld: in het hier en nu dus.
En je krijgt weer oog voor details. We zijn gewend te zeggen: ‘Daar staat een boom’, in plaats van ‘Daar staat een grote houten stok van een meter of 15 hoog, met 84 takken en 7612 blaadjes in 14 tinten groen.’ Logisch, want dat is wel zo duidelijk. Maar daardoor zie je dus vaak niet meer uit hoeveel details de wereld bestaat. En hoe die oneindige hoeveelheid variaties en details het leven zo mooi maken. Wanneer je een tekening maakt van een boom, zie je ineens weer wél die 84 takken, 7612 blaadjes en 14 tinten groen.
Tekenen zorgt er bovendien voor dat je rondspokende gedachten even stilstaan. Zelf sta ik inmiddels sinds een week of twee een kwartiertje eerder op om stilletjes naar beneden te sluipen en vóór het ontbijt een tekening te maken. En het werkt: heb ik bij het wakker worden vaak meteen een vol hoofd, na een kwartiertje met pen en inkt in de weer te zijn geweest is mijn hoofd een stuk leger en klaar voor een nieuwe dag.
Mooi is ook dat je met tekenen op een persoonlijke manier vastlegt wat er in je leven gebeurt. Een tekeningetje in je schetsboek met twee zinnetjes erbij gekrabbeld, tovert een alledaags moment om tot iets waardevols en na een tijdje heb je een boek vol herinneringen.
Plus: tekenen doet je inzien dat het leven niet perfect is, maar wel mooi. Want door goed te kijken, zie je dat een beker waar een paar stukjes vanaf zijn ook iets van schoonheid in zich heeft, net als een half opgegeten appel. Veel van wat mooi is, ligt of staat gewoon voor je neus – je moet het alleen even zien. En tegelijkertijd breng je door te tekenen structuur aan wat er in je leven gebeurt of wat je om je heen ziet.

Gregory noemt nog meer voordelen in zijn boek en concludeert: creatief zijn is geen luxe, maar de essentie van het leven.

Tekenen als gewoonte

Hoe zorg je dat creativiteit een gewoonte wordt, zodat je ook écht vaker gaat tekenen?

Allereerst, lees ik, door een paar afspraken met jezelf te maken. Doe élke dag iets creatiefs. In dit geval dus: tekenen. Houd dit dertig dagen vol, want zo lang kost het vaak voordat een gewoonte is ingesleten.
Koop niet meteen tubes vol dure verf: een schetsboekje dat in je tas past en een pen is voldoende. En houd het steeds bij de hand voor als een (teken)mogelijkheid zich ineens voordoet. Zoek naar gaatjes in je dagelijkse schema en ga niet naar bed voordat je een tekeningetje hebt gemaakt – teken desnoods je wekker als je al in bed ligt. Wacht tot de dertig dagen voorbij zijn voordat je beoordeelt of het iets voor je is.
Zoek een medestander en moedig elkaar aan. En, belangrijk: skip perfectionisme. Een wat raar uitgevallen tekening is altijd nog beter dan géén tekening. De ongelukjes, de toevalligheden, de foutjes en de inktspatten maken je werk en je leven juist interessant. Perfectionisme is levenloos en saai.

Motiverende zinnetjes

Gregory geeft ook veel bruikbare tekentips.

Bijvoorbeeld dat je alleen moet proberen te tekenen wat je werkelijk ziet. Niet wat je denkt dat je ziet. Een bord lijkt misschien wel cirkelvormig, maar vanuit waar jij zit is het misschien wel een uitgerekte ovaal. Geloof wat je ogen je vertellen, niet wat de rest van je hoofd je wijsmaakt.

Zijn motiverende zinnetjes − ‘High five! You just drew negative space.’ Of: ‘Wahoo! Contour, negative space, and measurements. You just learned the three important lessons in drawing and saved yourself four years of art school.’ Of: ‘Awesome! Now you can draw absolute anything!’ − zijn echt aanmoedigend en geven je steeds een zetje om door te gaan.

Een van de inzichten uit het boek die mij het meest hielp, is dat de teleurstelling die je kunt voelen als je tekening af is, heel normaal is. Hoe vaak ik niet de neiging heb om ‘Mislukt!’ te roepen wanneer ik mijn potlood neerleg en van een afstandje naar mijn vel papier kijk… Nu leer ik dat dat komt omdat ik vooraf een bepaalde verwachting heb van hoe mijn tekening eruit moet komen te zien. Daarom – hier komt het inzicht: je kunt je tekening beter niet meteen beoordelen wanneer deze net af is. Beter om een uur te wachten. Of een jaar. En herinner jezelf aan de uitdrukking ‘oefening baart kunst’. Scheur je tekening zeker niet uit je schetsboek. In elke tekening zit wel iets moois of waardevols, alleen misschien niet op een manier die jij verwacht had.

Je kunt maar beter van het tekenen zelf genieten, en dat lukt het best wanneer je in het moment kunt blijven – zonder steeds achteruit te stappen om te beoordelen wat je aan het doen bent.

5 tekentips van Gregory:

Houd tachtig procent van de tijd je ogen gericht op de dingen die je tekent en twintig procent op het papier.
Neem een tekening die je eerder hebt gemaakt en die nog wel wat aandacht kan gebruiken. Voeg wat waterverf toe, of kleur sommige stukjes in met twee verschillende kleurpotloden. Teken er nog iets bij − zo houd je je tekening in leven.
Doe niet te moeilijk over perspectief. Daar zijn veel regels voor, maar je hoeft er maar een paar te onthouden: dingen die verder weg zijn, lijken kleiner. En het gebouw voor je heeft aan de voorkant rechte lijnen, maar de zijkanten lopen in een soort triangelvorm weg. Kijk goed en teken wat je ziet. Je bent geen architect, dus het hoeft niet precies te kloppen.
Kies iets uit waar je elke ochtend wel even naar kijkt: een plank met verschillende voorraadpotjes, het dak van de buren enzovoort, en teken dit een week lang elke dag na.
Wanneer je een landschap tekent, vergeet er geen mensen in te tekenen: dat houdt het levendig − anders lijkt het net alsof er een neutronenbom is ontploft.

Wie is Danny Gregory?

Danny Gregory schreef diverse boeken over creativiteit en zijn illustraties verschenen in onder andere The New York Times. Hij werd geboren in Londen, groeide op in Pakistan, Australië en Israël en woont nu in New York. Via zijn boeken zoals An illustrated life, An illustrated journey, A kiss before you go en The creative license krijgt hij over de hele wereld mensen weer aan het tekenen. Hij is mede-eigenaar van Sketchbook Skool, waar je met behulp van videofilmpjes online onder meer art journaling cursussen kunt volgen.

Volg onze training Paper Love

Wil je ook creatief aan de slag? Flow-crafters Erika Harberts (Mikodesign) en Lisa Manuels (Elle Aime) bedachten samen acht projecten om met het papier uit het Flow Book for Paper Lovers aan de slag te gaan, zoals een mini-schrift en een opbergmapje. In acht video’s krijg je stap voor stap uitgelegd hoe je deze paper goodies maakt. Je kunt de training in eigen tempo volgen, in je ééntje, of samen met anderen tijdens een craftnight of crafternoon. Meer weten? Hier vertellen we je er alles over.