Boekentip van Marije: Idyllische zomerdag met fatale afloop

Marije van der Haar is coördinerend eindredacteur van Flow en veellezer. Ze zit in een leesclub en staat iedere ochtend eerder op om tijd te maken voor een (luister)boek. Hier tipt ze persoonlijke pareltjes die haar zijn bijgebleven of waar ze zich op verheugt. Deze keer: Picknick bij Hanging Rock van Joan Lindsay.

Dit Schwob-boek (een tot nu toe in ons land onbekende klassieker die nooit eerder in het Nederlands is verschenen) zag ik bij een aantal bookstagrammers voorbijkomen en ik viel als een blok voor het omslag. Omdat het verhaal me ook intrigeerde, stelde ik in mijn leesgroep voor om het samen te lezen. En daar heb ik geen spijt van. Zoals een mede-leesclubber zei tijdens de avond waarop we het bespraken: “Ik heb nog nooit zo’n boek gelezen.”

Hier gaat het over

Australië, 1900. De Jonge Dames van de Appleyard Academie, waar strenge regels gelden zoals ZWIJGEN IS GOUD, kunnen wel een verzetje gebruiken. Op een stralende Valentijnsdag (hartje zomer in Australië) rijden ze per huifkar naar Hanging Rock voor een picknick. Wat heel idyllisch begint met lekker eten en dutjes onder een boom, eindigt in een groot drama: drie leerlingen (die de Rots van dichtbij willen bekijken en steeds verder omhoogklimmen) en een lerares verdwijnen spoorloos.

Het merkwaardige is dat niemand de lerares weg heeft zien lopen, en dat belangrijke getuigen zich niets meer van de gebeurtenissen weten te herinneren. Intussen tikt de tijd voorbij en is niets meer zoals het was voor de fatale dag. Het lijkt wel of er continu dreiging in de lucht hangt.

Ouders klagen en halen hun kinderen van school af, de leerlingen eisen de waarheid en het personeel wil liever vandaag dan morgen een andere baan. Kan de strenge directrice het tij nog keren zonder ook maar een enkel aanknopingspunt?

Dit vond ik ervan

Dit verhaal kun je eigenlijk met geen enkel ander boek vergelijken. De grimmige sfeer en donkere wolken die steeds dichter boven de Academie hangen zijn heel voelbaar. Als een olievlek worden er steeds meer mensen meegesleurd in de ellende van de vermissing – soms terwijl ze niet eens ter plaatste waren.

Tegelijkertijd zit er ook veel humor in het boek en is de toon ironisch en soms grappig venijnig. Het lijkt wel of Joan Lindsay spot met het genre van de thriller en met bepaalde gebruiken en voorschriften uit het begin van de vorige eeuw. Het verhaal heeft een alwetende verteller die een eigen draai aan het verhaal geeft, inzichten deelt en me soms net even op een ander spoor zette.

Ook heel bijzonder: Joan Lindsay schreef toe naar een ontknoping, maar op de uitgeverij overtuigden ze haar ervan om het einde open te laten. Na verschijning van het boek in 1976 speculeerden vele lezers wat er nou precies gebeurd was op Hanging Rock.

Ruim elf jaar liet Lindsay iedereen in spanning, maar in 1987, drie jaar na haar dood, werd alsnog het oorspronkelijke einde onthuld, waarmee er een hoop kwartjes vallen. Voor de liefhebbers: het is (in het Engels) op internet te vinden. Als je liever in de sfeer van het mysterie wilt blijven, raad ik aan om ook het nawoord van dit boek in vertaling over te slaan.

Deze zinnen raakten me

‘Afgeschermd van een natuurlijk contact met aarde, lucht en zonlicht door korsetten die op de zonnevlecht drukten, door volumineuze onderjurken, katoenen kousen en glacéhandschoenen waren de doezelige, welgevoede, in de schaduw liggende meisjes evenmin deel van hun omgeving als de figuren in een fotoalbum, zomaar neergezet voor een achtergrond van kurkhouten rotsen en kartonnen bomen.’
‘Hij herinnerde zich eraan dat hij nu in Australië was: Australië, waar van alles kon gebeuren. In Engeland was alles al een keer gedaan: heel vaak door je eigen voorouders, telkens weer opnieuw.’
‘Een laatste keer roeien op het meer. De laatste lichte druk van een hand… Ongezien, niet vastgelegd, bleef het patroon van de picknick zich verdonkeren en verspreiden.’