Boeken die bij blijven: deze titels zijn bijzonder voor illustrator Pyhai

Welke vijf boeken zal illustrator Pyhai (1983) zich altijd blijven herinneren? Ze vertelt erover.

Dat ze in 2021 het Kinderboekenweekgeschenk Tiril en de toverdrank van Bette Westera mocht illustreren, was voor Pyhai – ze gebruikt als tekenaar alleen haar voornaam – geen droom die uitkwam. Ja, ze voelde zich heel vereerd, maar was bovenal verrast dat ze werd gevraagd. Nooit had ze gedacht dat zij die felbegeerde klus zou kunnen krijgen.

Tijdens haar studie theaterontwerp aan de kunstacademie, zo’n vijftien jaar geleden, illustreerde ze een paar kinderboeken, maar in de tien jaar erna werkte ze voornamelijk als vormgever en docent. In 2017 deed ze mee aan het kinderverhalentraject van uitgeverij Rose Stories, dat nieuwe makers opleidt in het kinderboekenvak.

Daarna ging het balletje weer rollen en maakte ze onder meer 59 tekeningen voor de Bijbel voor kinderen – Op rijm van Marianne Busser en Ron Schröder. Ze zou vaker kinderboeken willen illustreren, want het was de jeugdliteratuur die aan het begin stond van haar liefde voor lezen.

Ze was een introvert kind, vertelt Pyhai, dat via boeken toch op avontuur ging. “Ik las alles: Michael Ende, Monica Furlong, Roald Dahl… Mijn ouders lazen me ook voor, oude Chinese verhalen over de apenkoning Sun Wukong, maar ook veel Nederlandse kinderboeken. De bibliotheek was mijn lievelingsplek en als ik eerlijk ben, hield ik meer van lezen dan van buiten spelen.”

Blauwtje en Geeltje – Leo Lionni

“Van alle boeken die ik in mijn jeugd heb gelezen, is dit prentenboek me het meest bijgebleven, terwijl het heel simpel is. Het draait allemaal om uit blauw en geel papier gescheurde rondjes, die samen spelen. Als ze elkaar een keer stevig omhelzen, worden ze groen en herkennen hun ouders hen niet meer.

Als kind besefte ik niet waarom dit boek me zo aansprak, maar het zou best kunnen dat ik mezelf erin herkende: ik vond het niet leuk om Chinees te zijn, voelde me altijd anders tussen de witte kinderen. Het kan ook zijn dat mijn liefde voor vormgeving toen al een rol speelde: het is echt een grafisch boek. Ik vind het in elk geval heel bijzonder dat Lionni met minimale middelen een verhaal heeft verteld dat mij al meer dan dertig jaar is bijgebleven.”

De ondraaglijke lichtheid van het bestaan – Milan Kundera

“Op mijn zeventiende ging ik met vrienden op vakantie, naar Praag. Ik wilde daarom een Tsjechisch boek lezen – dat doe ik nog steeds, romans zoeken bij de plekken waar ik op vakantie ga. Kundera vertelt over de liefdesrelaties van zijn hoofdpersonen Tomas en Tereza, tegen de achtergrond van de Praagse Lente.

Van de liefde begreep ik op dat moment nog weinig; ik werd verliefd op artistieke types en schreef daar dan trouw over in mijn dagboek. Kundera gaf me inzicht in hoe verschillend mensen met de liefde omgaan en hoe dat met elkaar botst. Hij beschrijft gedachten en emoties zo microscopisch dat ik ook mijn eigen gevoelsleven er beter door leerde begrijpen. Na dit boek heb ik bijna het hele, prachtige oeuvre van Kundera gebinged.”

Orlando – Virginia Woolf

“Deze roman las ik voor het eerst toen ik net klaar was met de kunstacademie. Een paar jaar geleden herlas ik hem toen ik voor het eerst alleen op reis ging: backpacken in de Balkan. In die periode maakte ik de grootste innerlijke groei door in mijn leven tot nu toe; ik durfde eindelijk alleen te zijn en op mezelf te vertrouwen.

Bij het herlezen realiseerde ik me hoe ik veranderd was sinds de vorige keer dat ik het boek las, en daarin zag ik een bijzondere parallel met de ontwikkeling van hoofdpersoon Orlando. Alleen is die surreëel: hij is een edelman uit de zestiende eeuw, die halverwege het boek wakker wordt als vrouw in de achttiende eeuw.

Dat Woolf zo’n onvoorspelbare sprong aandurfde, vond ik geweldig. Ze schrijft sowieso heel wervelend, woest en vrij. Het voelde voor mij alsof ik in een achtbaan zat. Of nee, alsof ik naar een impressionistisch schilderij keek.”

Zomerboek – Tove Jansson

“Ik ben een enorme fangirl van de Finse schrijver en tekenaar Tove Jansson. Zij is voor mij echt een geniale geest, omdat haar illustraties, strips en verhalen zo oprecht, puur en simpel zijn, en dankzij de scherpe humor nooit zoet.

Veel mensen kennen haar kinderboeken over de Moemins, maar Zomerboek is een roman voor volwassenen. Het gaat over een meisje van een jaar of zes en haar oma, die samen een zomer op een eiland doorbrengen. Er is geen plot, geen doorlopend verhaal, maar in zo’n twintig hoofdstukjes krijg je voorgeschoteld wat zij meemaken – vol onverwachts wijze gesprekken.

Als ik het lees, ben ik meteen op vakantie: ik proef bijna de zoute zeelucht en herinner me hoe fijn ik het vind om buiten te zijn. Ik woon midden in de stad en zit hele dagen achter de computer, dus dit boek is puur escapisme voor me. En het houdt mijn droom om in de natuur te gaan wonen levend.”

Derek Jarman’s garden – Derek Jarman

“In de tuin achter mijn rijtjeshuis in Utrecht staan zo veel mogelijk eetbare planten. Ik hou van tuinieren, net als mijn ouders. Het is voor mij een vorm van meditatie, die me in contact houdt met de aarde. Dat is belangrijk als je zo veel in je hoofd en met de computer werkt als ik.

Ik vind het heerlijk om vieze handen te krijgen en de cyclus van de natuur mee te maken. In dit fotoboek vertelt de hiv-positieve filmmaker, schilder en schrijver Jarman hoe hij zich de laatste jaren van zijn leven stort op het tot leven wekken van een onwaarschijnlijke tuin op een desolaat stuk kiezelstrand, vlak bij een kerncentrale in Engeland.

Het raakte me hoe het moois dat hij laat ontstaan in contrast staat met zijn fysieke aftakeling. Dit is voor mij niet zomaar een tuinboek, maar een gevoelig persoonlijk verslag, met foto’s en gedichten die me kippenvel geven.”