Actrice en zangeres Meral Polat deelt haar favo boeken: 'Ik wil alles weten over menselijk gedrag'

Welke vijf boeken zal actrice en zangeres Meral Polat (1982) zich altijd blijven herinneren?

Sinds haar afstuderen aan de toneelschool in 2004 reist Meral Polat door het land, van optreden naar optreden. In de tourbus of de trein heeft ze altijd een boek bij zich. Ze is het type lezer dat overal boeken heeft rondslingeren, er af en toe een oppakt, er een paar bladzijden of een hoofdstuk in leest en het dan weer weglegt. En dan herhaalt zich dat met weer een ander boek.

Als ze nu thuis om zich heen kijkt, ziet ze van alles wat om haar aandacht jengelt: Wanneer je lichaam nee zegt van Gabor Maté bijvoorbeeld (“Over trauma’s die aan verslavingen ten grondslag liggen, fascinerend!”), maar ook De jongen, de mol, de vos en het paard van Charlie Mackesy (“Ik zag dat overal liggen en dan heb ik de neiging om te denken: laat maar. Maar toen ik het boek voor Sinterklaas kreeg, bleek het ontroerend en beeldschoon te zijn”), een biografie van Jacques Brel geschreven door Olivier Todd (“Brel blijft ongeëvenaard”) en natuurlijk de Tao Te Ching van Lao Tse (zowel in het Engels als in het Nederlands, zodat ze zeker weet dat ze niks mist). Het is duidelijk: zoals bij alles in haar leven gaat ook Merals smaak waar het boeken betreft alle kanten op. Maar als je er een rode draad in zou moeten ontwaren, is het deze: haar grote interesse in hoe we ons als mens gedragen. “Daar wil ik alles van weten.”

De ontembare vrouw – Clarissa Pinkola Estés

“De schrijver analyseert oude mythen, sagen en sprookjes uit allerlei culturen en laat ook zien wat ze met ons doen. Als kind van verschillende culturen sprak dit boek me meteen enorm aan. Aan de ene kant ben ik een Nederlandse vrouw, een meisje dat opgroeide in Zaandam en bewust en onbewust heeft meegekregen hoe je je hier moet gedragen. Maar in de Turks-Koerdische cultuur, die ook in me zit, worden er van vrouwen heel andere dingen verwacht. Gelukkig heb ik me altijd vrij tussen beide culturen kunnen bewegen, maar toch: wat hebben die verwachtingen met mijn bewustzijn gedaan? Aan de hand van die oude verhalen laat Pinkola Estés zien hoe die mechanismen werken en kunnen we onze wilde, ongetemde geest terughalen. Misschien geldt dit eigenlijk niet alleen voor vrouwen, maar voor iedereen: we mogen niet te wild zijn, moeten in structuren leven, aan verwachtingen voldoen. Kan het ook anders?”

De steppewolf – Hermann Hesse

“De zoektocht van de man in dit boek vind ik aangrijpend. Het verhaal gaat over een melancholieke, eenzame man, een teruggetrokken intellectueel die weinig plezier aan zijn bestaan beleeft. Harry Haller is zowel mens als ‘steppewolf’, waarmee hij bedoelt dat hij niks moet hebben van menselijke emoties. Dat denkt hij in elk geval. Ik kan het moeilijk uitleggen, maar ik vind Hesse waanzinnig schrijven. Hij weet je helemaal mee te nemen in de complexe gedachtewereld van zijn personages. Zijn beelden zijn zo rijk. Dit boek is geschreven in de periode tussen de beide wereldoorlogen in en Hermann Hesse is heel kritisch over de ontwikkelingen in Duitsland. Hij voorvoelde kennelijk wat er ging gebeuren. Het is naast een psychologische roman ook een politiek boek.”

Sapiens – Een kleine geschiedenis van de mensheid – Yuval Noah Harari

“Door dit boek ben ik gestopt met vlees eten. Dat is voor mij heel wat: ik ben zo ongeveer geboren met een lamskotelet in mijn hand. Maar door de manier waarop Harari beschrijft hoe wij dieren hebben getemd en een kalf laten leven in een hokje zo groot als een kist totdat we bepalen dat we het mogen slachten, is vlees eten voor mij onmogelijk geworden. In principe eet ik nu niks meer wat een moeder heeft, behalve zo eens in de paar maanden vis. Wat ik ook aan dit boek overhield, was het besef: wij hebben zelf alles verzonnen. Grenzen zijn een verzinsel, mensenrechten ook. Sapiens is een geschiedenisles, een eyeopener die ook nog enorm goed is geschreven. Het boek heeft mijn hersenen laten ontploffen.”

De veertig regels van de liefde – Elif Shafak

“In dit boek komen twee grote liefdes van mij samen: Shafak en Rumi, de dertiende-eeuwse dichter, filosoof en soefimysticus. Schrijver Elif Shafak gebruikt beelden die je kent, maar zoomt in op een detail of bekijkt ze vanuit een perspectief waardoor ze nieuw worden. Ik lees alles van haar. Het boek kent drie lagen: er is het verhaal van een vrouwelijke uitgever in Amerika, dan is er een manuscript dat zij moet beoordelen – over Rumi die zijn leven opgeschud zag worden door de derwisj Shams – en tot slot teksten van Rumi zelf. Elk hoofdstuk wordt vanuit een ander perspectief verteld. Tijd en ruimte lopen door elkaar heen, en tegelijkertijd raken en beïnvloeden ze elkaar.”

De profeet – Kahlil Gibran

“Kahlil Gibran is een soort Rumi voor mij: zijn gedichten en teksten voelen als diepere waarheden. De profeet is zo tijdloos en universeel. In ieder hoofdstuk wordt een thema behandeld zoals het huwelijk, kinderen, de dood. In dit boek komt een profeet aan in een denkbeeldige stad. De plaatselijke bevolking schaart zich om hem heen. Iemand roept: ‘Vertel ons over de liefde!’ En dan krijg je dus, vind ik, prachtige uitspraken. Ja, zó is het, dacht ik toen ik het hoofdstukje over de liefde voor het eerst las. Het raakt me iedere keer weer. Ik ben nu een liedje aan het maken met een van Gibrans teksten over de liefde als uitgangspunt: ‘Breek me, eet me, slik me door, verteer me, ik geef me over aan liefde.’ Want dat is wat hij zegt: als de liefde je roept, ga dan, ook al zullen haar takken je kapotmaken. Met echte liefde is dat zo. Het brokkelt je af en bouwt je weer op. Vermoeiend is dat, maar ik hou ervan!”