Wanneer was de laatste keer dat je even helemaal niets deed?

Menigeen voelt zich in zijn vrije tijd nog steeds verplicht ‘iets nuttigs’ te doen. En tussendoor is er de smartphone, die de laatste loze seconden vult. Maar even helemaal niets doen is nuttig.

Dat begint met je telefoon af en toe wegleggen. Social media slurpen niet alleen aandacht, ze bepalen ook waaraan je aandacht besteedt – aangezien nieuwe input wordt gefilterd op basis van wat je eerder interessant vond. Dat laat weinig ruimte voor oorspronkelijke, eigen gedachteprocessen. Uit dus die mobiel, en even rust aan het hoofd.

Daarbij moet je overigens onderscheid maken tussen nietsdoen en mediteren, stelt neuroloog Steven Laureys, verbonden aan de universiteit van Luik en momenteel gastdocent bij het Cervo Brain Research Centre in Québec, Canada. “Bij nietsdoen doet het brein een beroep op het interne bewustzijnsnetwerk en gaan de gedachten alle kanten op. Meditatie is precies het tegenovergestelde: een actief proces waarbij je focust op maar één ding. Dat vraagt een zekere inspanning; ik noem het dan ook mentale gymnastiek.”

Eurekamoment

Hij schreef er een populair boek over, Het no-nonsense meditatieboek (Borgerhoff & Lamberigts). Meditatie heeft erkende voordelen. “Mensen ervaren minder stress, slapen beter en kunnen zich beter concentreren door regelmatig te mediteren.” Bovendien kun je zelf het resultaat sturen. “Net zoals je sterke benen krijgt van hardlopen en sterke schouders van zwemmen, maakt het bij mediteren verschil of je op je ademhaling focust of op je empathische vermogen.”

Ongestructureerd nietsdoen heeft overigens ook voordelen. Zo hebben creatieve denkers, zoals kunstenaars, allemaal ervaren dat nietsdoen bijdraagt aan hun proces: het creëert ruimte voor bijzondere invallen. “Zo’n eurekamoment zie je vaak nadat iemand diep heeft nagedacht over een concept en het even loslaat,” zegt Laureys. Het briljante idee dient zich ineens aan, op een onverwacht moment. “Bijvoorbeeld als je onder de douche staat. Alleen al daarom is nietsdoen nooit iets om je schuldig over te voelen.”