Iedereen voelt zich weleens alleen, maar wanneer gaat dat gevoel over in eenzaamheid? Journalist Caroline Buijs zoekt het uit – en ziet ook de goede kanten van tijd in je eentje doorbrengen.
Tekst Caroline Buijs Fotografie Danique van Kesteren
Gepubliceerd op 9 juli 2019
Het was nog niet zo lang ‘aan’ met mijn geliefde toen hij in de zomer van 1991 voor twee maanden naar Latijns-Amerika vertrok. Mobiele telefoons bestonden nog niet, luchtpostbrieven waren eindeloos onderweg en bellen was duur. Mijn vriendinnen waren op vakantie en ik zou de zomer doorwerken als stewardess. Maar vanwege een bacterie mocht ik niet vliegen. En dus zat ik alleen op mijn bovenhuisje zonder balkon in warm Amsterdam. Het is in mijn herinnering de eerste keer dat ik me echt eenzaam voelde. Alleen om boodschappen te doen kwam ik mijn huis uit, want de aanblik van een zomerse stad waarin iedereen behalve ik het leuk leek te hebben, was onverdraaglijk.
Totdat ik na een week besloot het dan maar leuk te maken in mijn eentje. Ik werd lid van de bieb en jaagde er die zomer het hele oeuvre van W.F. Hermans doorheen. Ik ontdekte de musea in mijn stad, die ik tot dan toe links had laten liggen. Ik fietste met mijn kleedje naar het Vondelpark en zag dat er heel veel mensen in hun eentje lagen te lezen, wat een mooi soort verbondenheid gaf. Achteraf was het een leerzame zomer: ik kwam erachter dat ik vriendschap kon sluiten met mezelf en het naar m’n zin had terwijl ik alleen was. Mijn eenzaamheid ging over in – zoals de Engelsen dat zo mooi noemen – solitude: positieve afzondering, waarbij je het juist fijn vindt om alleen te zijn.
Koud als ijs
‘Wanneer je eenzaam bent, ben je dat niet uit vrije wil. Het is een subjectieve ervaring: iedereen beleeft het anders, maar de kern is altijd dat je minder contacten met anderen hebt dan je zou willen, of dat de kwaliteit ervan minder is dan je zou willen,’ mailt Jenny Gierveld, emeritus hoogleraar sociologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. ‘Minder contacten dan je wenst, zoals alledaagse gezellige contacten, wordt sociale eenzaamheid genoemd,’ schrijft ze in een van haar blogs voor de Coalitie Erbij.
‘Mis je een vertrouwenspersonen in je kring van contacten – iemand tegen wie je bijvoorbeeld dingen vertelt die niet doorverteld mogen worden – dan noem je dat emotionele eenzaamheid.’ Hoe het voelt om eenzaam te zijn? ‘Het voelt als honger: alsof jij honger hebt en iedereen om je heen lekker gaat smikkelen. Het voelt gênant en alarmerend, en na verloop van tijd gaat de eenzame mens zulke gevoelens ook uitstralen, waardoor zijn isolement en vervreemding alleen maar verergeren. Het doet pijn, zoals gevoelens pijn kunnen doen […]. Wat ik bedoel, is dat eenzaamheid koud als ijs en helder als glas op komt zetten om je te omsingelen en te verzwelgen,’ schrijft de Engelse auteur Olivia Laing in haar boek De eenzame stad. Laing, die van Londen naar New York verhuisde voor de liefde, maakt een eenzaam jaar door in New York omdat haar vriendje haar vrijwel meteen na aankomst verlaat.
- Het volledige verhaal ‘Zijn we vaker eenzaam?’ is te lezen in Flow 4.
