In het Flow-minicollege bespreken we een onderwerp waarover te leren valt. Deze keer: schrijver en activist Chanel Matil Lodik (1987) over inclusie, diversiteit en Zwart met een hoofdletter Z.
Sinds wanneer spreek jij je uit over diversiteit?
“Als Zwarte vrouw heb ik er altijd een mening over gehad. Op de basisschool schreef ik al een gedicht over racisme, maar sinds maart 2018 spreek ik me er pas publiekelijk over uit, nadat ik in een grote krant een artikel las over het gebrek aan diversiteit in de media. Alleen gebeurde er niet of nauwelijks iets. Dat wilde ik veranderen. Dus richtte ik mijn platform Meer kleur in de media op.”
Wat wil je bereiken met dit platform?
“Dat media een betere afspiegeling van de samenleving zijn. Er is nog steeds zo weinig kleur te zien in tijdschriften, kranten en televisieprogramma’s. Daarom koppel ik journalisten en redacties aan Nederlandse experts van kleur. Verder geef ik masterclasses over antiracisme en vorig jaar schreef ik Het antiracismehandboek.”
Hoe kun je racisme herkennen?
“Aan opmerkingen waarbij kenmerken en gedrag gerelateerd worden aan iemands afkomst. Die opmerkingen hoeven niet negatief te zijn. Tegen mij is weleens gezegd dat ik goed kan dansen, omdat ik uit Suriname kom. Vast bedoeld als compliment, maar evengoed racistisch. Dat ik goed dans, komt omdat ik jaren op les heb gezeten – niet omdat het in mijn genen zit.”
Wat is racisme volgens jou?
“De combinatie van macht en raciale vooroordelen. Veel mensen denken bij racisme aan iemand uitschelden op basis van huidskleur, maar zonder macht heeft dat geen significante impact op maatschappelijk niveau. Als Zwarte vrouw kan ik een wit persoon wel benadelen op persoonlijk niveau, door diegene buiten te sluiten bijvoorbeeld, maar maatschappelijk gezien heb ik niet de macht om witte mensen stelselmatig te benadelen. Voornamelijk witte mensen hebben die macht, omdat ze bovenaan in de hiërarchie staan.
In die hiërarchie – die niet alleen uit wit en Zwart bestaat – heeft de groep die boven een andere groep staat meer macht. Werkgevers zullen bij een witte sollicitant nooit denken: jij bent wit, dus jou willen we niet. Een Zwarte sollicitant kan wel afgewezen worden op zijn kleur. Een wit persoon kan zo een kapper binnenlopen om geholpen te worden. Een Zwart persoon met een afrokapsel bijvoorbeeld kan niet zomaar ergens terecht. Ook dat is racisme.”
Heb je vaak te maken gehad met racisme?
“Helaas wel. Zo ging ik eens met collega’s een weekend naar Zeeland, waar ik een groepje witte mensen passeerde. Ik lachte vriendelijk en zei ‘goedenavond’, waarop iemand riep: ‘Hé Zwarte Piet.’ Ik was totaal overdonderd en ben het vakantiehuisje niet meer uitgekomen dat weekend. Ik ben ook nooit meer terug naar Zeeland gegaan. Zo’n opmerking hakt erin, al hebben mensen dat niet altijd door.”
Is er iets veranderd in Nederland na Black Lives Matter?
“Het heeft voor veel aandacht gezorgd, alleen is die inmiddels zwaar verslapt. Ik word minder benaderd vanwege mijn expertise, er worden minder gesprekken over gevoerd. Er is weliswaar meer bewustzijn gekomen rondom het onderwerp en BLM komt in de geschiedenisboeken, maar ik merk ook dat mensen denken: doe maar weer normaal. Of: het valt wel mee. Pijnlijk, maar zo is het.”
Wat is er nodig voor echte verandering?
“Bijstellen van de visie op racisme, op groot niveau. Dat begint door op jonge leeftijd al te leren over antiracisme. Meer educatie zorgt voor meer bewustzijn. Er is ook al een petitie die pleit voor educatie over racisme in het onderwijs. Dat er rondom Zwarte Piet dingen moesten veranderen was voor mij klinkklaar, maar het duurde lang voordat er echt iets gebeurde.
Hopelijk gaat dat niet met elk thema zo, want ik wil niet de rest van mijn leven strijden. Maar de kleine overwinningen maken het draaglijk. Zo stuurde iemand me laatst een bericht. Ze had mijn Instagram-posts gelezen en besloot daarna om niet meer naar de sinterklaasintocht te gaan als er Zwarte Pieten bij zouden zijn. Ik haal er kracht uit dat mijn educatie werkt.”
Meer lezen
Interview Bente van de Wouw Fotografie
