Voor wie deel je de foto’s van je feest, je dansende kinderen of die goed gelukte taart eigenlijk op social media? Voor jezelf of voor je vrienden, vraagt journalist Jocelyn de Kwant zich af.
“De meeste mensen delen filmpjes en foto’s op social media omdat ze het echt leuk vinden om een mooi moment te delen,” legt mediapsycholoog Mischa Coster uit. “Maar op de achtergrond spelen er, vaak onbewust, allerlei processen mee die ook invloed hebben. De menselijke behoefte aan sociale goedkeuring bijvoorbeeld. Het zoeken naar bevestiging.” Daarbij, legt Coster uit, zorgt het krijgen van likes voor een kleine dopamine-boost in je lichaam, en dat levert een lekker gevoel op. “Het frappante is dat de verwáchting dat je likes zult krijgen meer euforische hormonen aanmaakt dan het daadwerkelijk krijgen ervan, dus op die manier val het altijd een beetje tegen. En zo zijn er nog wel meer breinspelletjes die op de achtergrond meedoen.”
Mensen zijn sociale dieren, en social media voorzien in die behoefte, zegt Coster. We denken daar niet eens erg over na. Maar gaan we er vol in, dan creëren we zelfs een afhankelijkheid van die likes: je hebt ze nodig om je goed te voelen over jezelf. Dan gaan we dingen doen, alleen voor het plaatje. Vooral jongeren zijn daar gevoelig voor, maar ook volwassenen zijn niet immuun. De Amerikaanse professor computerwetenschap Cal Newport gaat nog een stap verder: hij gebruikt helemaal geen social media. Volgens hem zijn ze allemaal niet zo onschuldig.
In een Tedx Talk zegt Newport: “Bij bedrijven als Facebook en Twitter werken ‘attention engineers’: zij lenen principes uit de casino’s van Las Vegas om je aandacht zo lang mogelijk vast te houden. Deze bedrijven bieden je glanzende verwennerijen – vergelijkbaar met een gokkast – in ruil voor jouw aandacht en persoonlijke data. Die vervolgens weer worden verpakt en verkocht aan andere bedrijven.”
Het wordt ook wel aandacht-economie genoemd: elke tweet, elke like, elke share is geld waard. De data worden gebruikt voor marketingdoeleinden of om zelf politieke invloed te verkrijgen. Newport: “We geven ons privéleven en onze aandacht in ruil voor keiharde winstmodellen, waarbij geen greintje goede bedoelingen zit.” Volgens hem is het een misverstand om te denken dat je social media nodig hebt, of dat je iets mist als je ze niet hebt, of dat je niet met je tijd meegaat als je ze niet gebruikt. “Ik ben ook succesvol zonder dat ik zichtbaar ben op Twitter. Het is gewoon een nieuwe bron van entertainment. Maar dan wel een heel verslavende.”
- Meer redenen om even niet te delen vind je in Flow 1.
Tekst Jocelyn de Kwant Fotografie Imani Clovis/Unsplash
