Hoe vind je iets rustigs in jezelf als de wereld zo wiebelig is? Journalist Annemiek Leclaire ging op onderzoek uit. Deze week delen we haar inzichten in drie afleveringen. Dit is deel 2.
Schrijver en coach Paul Loomans heeft een mooie aanvulling op het advies van psycholoog Frederike Mewe, die in deel 1 vertelde dat het niet helpt het onbekende met denken onder controle te houden, en de tip gaf juist nauwkeuriger te voelen. Via Zoom zegt Loomans: “We maken de angst veel groter door er van alles omheen te denken. Angst is van alle tijden. Ooit had men terechte angst voor de Spaanse griep, en de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Die angst hoort bij het soort leven dat we als mensen hebben gecreëerd. Je kunt met die angst omgaan door het gevoel door je heen te laten gaan, en er geen doemscenario’s omheen te bouwen.”
De vier cirkels van reactie
Loomans publiceerde eind 2021 het boek Vleugels van vertrouwen. Als ik hem op een vrieskoude middag spreek, toont hij een tekening van een klein rondje met drie kringen eromheen. ‘De vier cirkels van reactie’ heet het plaatje. In het middelste schijfje staan ‘angst’ en ‘pijn’. Daaromheen ligt een grotere cirkel met de titel ‘Secundaire emoties’. Hier staan woorden als ‘boosheid’, ‘jaloezie’, ‘schaamte’, ‘schuldgevoel’. Weer daaromheen ligt een cirkel met ‘De gedachten die de secundaire emoties voeden’, zoals: ‘Wat een idioot ben ik toch’, ‘Hij kan het wél’ en ‘Waarom overkomt mij dit nu?’ De buitenste ring gaat over relativerende gedachten, zoals: ‘Ik kon er niks aan doen’, ‘Er zijn veel ergere dingen’.
Emoties observeren en doorvoelen
Ik zit er een tijdje naar te kijken en snap ineens Loomans’ punt: al die twijfels, al die onzekerheid, het is allemaal een reactie op een seconde van angst of pijn. Zo gaat dat: ik voel ineens onrust door een nieuwsbericht (angst), word boos op mezelf voor gemaakte keuzes (secundaire emotie), schaam me voor gemiste kansen (nog een secundaire emotie), zeg vervolgens ‘Wat een kluns ben je toch’ (gedachte die de secundaire emotie voedt) en probeer mezelf daarna moed in te praten met ‘Je kunt altijd weer opnieuw beginnen’ (relativeren). En dat heen en weer en op en neer.
Ja, zo raak je wel weg van jezelf.
Loomans’ pleidooi: “Als we nou beginnen met die allereerste schijf, door eerst eens die angst of pijn helemaal te voelen, dan kalmeren we al en komen we niet in al die dramatiserende gedachten terecht. Voor je het weet, dobber je rond in doemscenario’s.”
Nog een tip van de schrijver, die in het dagelijks leven ook zenmonnik is: “Als die doemstemmen langskomen, klim dan niet op hun rug, maar observeer ze vriendelijk. Zeg: Ah, daar heb je die stem weer. En: O, daar komt de volgende.”
Meer lezen
Tekst Annemiek Leclaire Fotografie Annie Spratt/Unsplash.com
