Waarom we wat meer de tijd mogen nemen

We zijn zo geneigd altijd doelgericht bezig te willen zijn en succes na te jagen. Dat maakt ons gestrest, zegt theoloog en hoogleraar Bert Musschenga. “Neem gewoon eens de tijd om je stoepje te vegen.”

Je hebt het weleens over ‘performance ethic’. Wat betekent dat?

“Dat begrip heb ik geleend van de Amerikaanse socioloog James Mannon. Hij beschrijft in zijn boek Measuring up – the performance ethic in American culture hoeveel mensen in Amerika gevangen zitten in een cultuur van performance. Dat betekent: presteren en laten zien dat je presteert. Daarbij is de centrale vraag: doe ik het wel goed? Als opvoeder, werknemer of partner. Ik zie dat we daar in Nederland ook steeds meer onder gebukt gaan. Mensen willen voldoen aan wat anderen vinden dat belangrijk is, om daarmee erkenning te verdienen. Dan maak je je keuzes dus niet op basis van je eigen wensen en voorkeuren, maar doe je datgene waarvan je het gevoel krijgt dat de buitenwereld je erom waardeert. Er is een toegenomen competitie op alle terreinen.”

Je kunt ook zeggen: ik doe er lekker niet aan mee.

“Naarmate je ouder wordt, kom je er meestal wel achter dat andere dingen in het leven belangrijker zijn. Want in de wereld van Facebook en talentenwedstrijden op tv bestaat heel veel schone schijn. Uiteindelijk gaat het er niet om dat je toegejuicht wordt of dat je kunt laten zien hoe ‘geslaagd’ je bent omdat je zo veel vrienden hebt op social media. Het gaat er in het leven veel meer om dat je hebt kunnen doen wat je zelf wilde, dat je het idee hebt dat je zinvol bezig bent geweest, dat je een bepaalde rust in jezelf hebt weten te bewaren. Je vindt geen rust als je je wensen en verwachtingen te veel laat bepalen door anderen en ze dus te hoog stelt.

Een essentiële voorwaarde voor een goed leven is dat je je verlangens en doelen afstemt op de talenten en mogelijkheden die je hebt. Daarvoor zijn wijsheid, zelfkennis en het vermogen om je aan te passen aan veranderende omstandigheden nodig. Daarom is het belangrijk dat je kunt aanvaarden wie je bent, wat je hebt aan talenten en mogelijkheden en hoe je omgaat met wat je overkomt. En dat je tegenslagen accepteert als een onderdeel van het leven en die een plek kunt geven. En de veerkracht hebt om ook met de minder leuke dingen om te kunnen gaan die iedereen nu eenmaal overkomen.”

Kun je leren om zo in het leven te staan?

“Ja, dat denk ik wel. Als je focust op wat er mis is gegaan of wat je niet hebt gekregen, blijf je daarin hangen. Dan betrek je die nare dingen ook te veel op jezelf en kun je denken dat ze jouw schuld zijn of dat je hebt gefaald. Je kunt leren om de minder leuke dingen in perspectief te zien. Ze domineren je dan niet, je kunt ermee leven. Ik heb het dan over tegenslagen die iedereen heeft en die je moet verwerken. Psychisch gezonde mensen hebben de veerkracht om meer afstand te leren nemen van dingen die hen overkomen. Tegenslagen op je werk of zo, daarvan kun je je afvragen hoe belangrijk ze zijn.”

Wanneer krijg je rust in jezelf?

“Als je steeds maar bezig bent met dingen najagen, dan loop je aan jezelf voorbij. Het is belangrijk dat je niet alleen geprezen wordt, maar ook als mens gewaardeerd en geaccepteerd wordt. Om wie je bent en niet om wat je doet. Probeer een goede balans te vinden tussen je concentreren op iets, iets proberen te verwezenlijken in de wereld en rust nemen. Dat is overigens iets anders dan een rustig leven leiden, want dat kan je heel onrustig maken. Het betekent dat je een gevoel van tevredenheid hebt als je je even terugtrekt. Dat het goed is zoals het is. Dat jij het leven leidt en niet dat het leven jou leidt.”