Is lucide dromen goed voor jou en je nachtrust?

Weten dat je slaapt en vervolgens een droom ook kunnen sturen. Lucide dromen kun je leren. Maar is het ook goed voor jou en je nachtrust? Het antwoord.

Plots beseffen dat je droomt en daardoor andere keuzes maken. Of jezelf wakker maken omdat je weet dat je in de zoveelste nachtmerrie bent beland. Het kan allemaal met lucide dromen. Je bent op dat moment in een heldere staat, waardoor je je droom kunt sturen of zelfs kunt beëindigen.

Wat is lucide dromen precies?

Volgens Psychologie Magazine houdt een lucide droom in dat je wéét dat je droomt. En vervolgens heb je ook invloed op de inhoud ervan. Het fenomeen werd dankzij de onderzoeken van de Amerikaanse psychofysioloog Stephen LaBerge breed erkent in de wetenschap.

Want waar onderzoekers eerst dachten dat lucide dromen niet mogelijk was en dat die ‘heldere momenten’ in werkelijkheid korte periodes van ontwaken waren, bewees LaBerge het tegendeel.

Hij vroeg zijn proefpersonen een van tevoren afgesproken teken te geven op het moment dat ze lucide droomden. Dat lukte. Sindsdien doen steeds meer wetenschappers onderzoek naar deze staat van dromen.

Hoeveel mensen kunnen lucide dromen?

Naar schatting heeft de helft van de mensen weleens een lucide droom gehad. Eén op de vijf droomt eens per maand lucide.

Dat je het nog nooit hebt meegemaakt, betekent niet dat je het nooit kunt leren. Dat zegt slaaponderzoeker Victor Spoormaker in het artikel van Psychologie Magazine.

Maar hij geeft wel een kanttekening: “Sommige mensen hebben er meer aanleg voor dan andere. Het is net als met pianospelen: niet iedereen zal prachtig Beethoven leren spelen.”

Hoe kun je het leren?

Er zijn meerdere manieren om het jezelf aan te leren, al is de ene methode realistischer dan de andere. Zo is er een techniek waarbij iemand met een zaklamp op je oogbol schijnt op het moment dat je gaat dromen. Het licht is dan het signaal waaraan je kunt herkennen dat je droomt en vervolgens word je lucide.

Klinkt aannemelijk, maar niet erg praktisch. Zie maar eens iemand te vinden die bereid is om dit midden in de nacht bij je te doen. Een ander hulpmiddel is bijvoorbeeld de Novadreamer. Een oogmasker dat tijdens je REM-slaap begint te knipperen. Spoormaker zette een realistischer stappenplan op papier.

Onthoud wat je droomt. Je bewust worden van de inhoud van je dromen is de eerste stap naar lucide slaap. Leg bijvoorbeeld een schrift op je nachtkastje waarin je meteen nadat je ontwaakt, neerpent wat je hebt gedroomd. Zo ontdek je patronen en zul je eerder beseffen: Aha, ik droom nu.
Herken je eigen droomsignalen. Dat doe je door je dagboek erbij te pakken en te kijken welke signalen steeds terugkomen. Misschien heb je regelmatig een nachtmerrie waarin je achtervolgd wordt. Of komt een bepaald persoon steeds terug. Als je je daar bewust van bent en die ene persoon zie je weer voorbijkomen, besef je eerder dat je droomt.
Doe een werkelijkheidstest. Oké, dit klinkt een beetje vreemd. Maar door jezelf overdag meerdere keren wat vragen te stellen – Hoe ben ik hier terecht gekomen? Is dit wel echt? Droom ik nu? – wordt het een gewoonte en ga je jezelf die vragen ook in je slaap stellen. Kun je vervolgens geen duidelijk antwoord geven op een van de vragen, dan weet je dat je in dromenland bent.

Is lucide dromen veilig en goed voor je nachtrust?

Leuk dat je je dromen kunt sturen en extra fijn als je een nachtmerrie hebt. Maar is het wel veilig om lucide te dromen? En tast het je nachtrust niet aan als je ook in de nacht helder bent? Neurowetenschapper Martin Dresler, hoofdonderzoeker bij het Donders Slaap- en Geheugenlab, is daar nog niet helemaal uit.

Dresler in een artikel voor Radboud UMC: “Ze dienen als een virtuele omgeving waar we trainen hoe we omgaan met gevaren en sociale situaties. Daarvoor moeten we de droom serieus nemen, en dat lukt misschien niet als je beseft dat je droomt.”

Als je er zo naar kijkt, kan lucide dromen schadelijk zijn. “Maar,” stelt Dresler in het artikel, “voorlopig vormen bewuste dromen nog maar een heel klein deel van onze slaap en kan het denk ik geen kwaad.”

Postieve effecten van lucide dromen

Tegelijkertijd brengt lucide dromen ook veel goeds. Volgens Dresler zijn er aanwijzingen dat je via lucide dromen mensen met een nachtmerriestoornis kunt helpen. Zo kunnen ze zelf leren bepalen dat ze weer wakker worden als een droom onprettig is, of kunnen ze de nachtmerrie een andere kant op sturen.

Daarnaast kan af en toe zo’n lucide droom ook veel plezier brengen. De Duitse droomonderzoeker Daniel Erlacher ontdekte zelfs dat je al slapend allerlei vaardigheden kunt oefenen en leren. Hij onderzocht of mensen die in hun droom oefenden met het gooien van muntjes in een kopje, in het echt ook beter konden gooien. Het antwoord was: ja.