Hoe improvisatietheater je kan helpen in het ‘echte’ leven: “Je kunt je niet altijd voorbereiden”

Alle ogen op je gericht, maar geen idee wat je gaat zeggen? Flow’s Marissa doet aan improvisatietheater en vertelt wat het haar bracht.

Ooit kreeg ik er de kriebels van, voor een groep mensen gaan staan zonder ook maar enige voorbereiding. Toch is dat nu precies wat ik leuk vind om te doen, en dat omdat ik ooit per toeval in een cursus rolde die spel en theater combineerde: theatersport. Bleek het een verkapte vorm van improvisatietheater te zijn, waarbij je een (korte) scene of voorstelling op het moment zelf tot stand laat komen aan de hand van suggesties van het publiek. Iets waar ik anders nooit aan was begonnen, veel te spannend. Ik zorg liever dat ik van tevoren precies weet wat ik doe en zeg. Soms tot op de letter af.

Plankenkoorts

Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning, was mijn theorie. Maar hoe goed je ook voorbereid bent, er kan altijd iets onverwachts gebeuren, en je kan zelf ook anders op een stressvolle situatie reageren dan je dacht. Dat ondervond ook Keith Johnstone, een van de grondleggers van het hedendaagse improvisatietheater, toen hij te maken kreeg met plankenkoorts bij acteurs. Daarom ontwikkelde hij oefeningen waarbij het speelplezier centraal staat, net als samenwerking en spontaniteit. Zo hoopte Johnstone zijn team beter voor te bereiden op onverwachte, spannende situaties. Het resultaat, wat het publiek ziet, speelt hierbij ‘maar’ een bijrol.

Fouten maken is leuk

Improviseren is een kunst, omdat je meteen moet reageren op je eerste impuls, of op de ander, terwijl we leren om te filteren wat we denken en zeggen. Bij improviseren laat je dit juist los, maar daarvoor is een veilige omgeving en je teamgenoten kennen heel belangrijk. Wij begonnen daarom met allerlei spelletjes waarbij je aandacht op de proef wordt gesteld (koppie erbij) en fouten worden uitgelokt, zodat je meteen wat losser wordt. Want iedereen maakt fouten, en fouten zijn niet per se ‘fout’, fouten maken mag. Vaak maken ze een situatie juist grappig of menselijk. Daarom vierden wij onze blunders met een ‘Yes, ik heb een fout gemaakt!’

Whiskeymixer

Je leert elkaar snel kennen in zo’n cursus, vanaf dag één werd de groep (al dan niet letterlijk) boven op elkaar gegooid. Ongemakkelijk? Ja, absoluut. Maar dat gevoel verdween snel, omdat we het niet uit de weg gingen. Alles draaide om het accepteren van jezelf, de ander en de situatie. Dat mocht er gewoon zijn, het hoefde niet beter. Dat werkte bevrijdend – ik lachte steeds meer, durfde harder te praten, werd minder bang voor wat er uit mijn mond zou komen. Ook al leek dat vaak niet in de verste verte op whiskeymixer, probeer dat maar eens een paar keer achter elkaar te zeggen als iedereen naar je kijkt.

Het leven als spel

Het vrije gevoel van improvisatietheater beviel me zo goed, dat ik het ben blijven doen. Het lijkt net ‘echt’, maar dan in spelvorm. Ik merk dat mijn ervaring me helpt als ik bijvoorbeeld presentaties geef, maar ook om flexibeler te zijn als er iets onverwachts gebeurt. Ook in het dagelijks leven kun je gewoon niet overal op voorbereid zijn, ook al probeer je dat wel. Ik weet nu dat improviseren af en toe mag, en dat ik dat kan. Het simpele feit dat alles en moment tot stand komt, maakt het voor het publiek meestal al leuk genoeg.

Improviseren kun je leren. Zo begin je.