Heb je altijd maar mensen om je heen, dan kun je soms kwijtraken wat je zelf eigenlijk wilt. Is een weekje jezelf afzonderen de oplossing, vraagt journalist Alice van Essen zich af.
De behoefte om je af te zonderen blijkt niet per se iets van nu. Zo bepleitte de Griekse filosoof Epicurus (341-270 v.Chr.) al een teruggetrokken leven – wel mét anderen, omdat een dergelijk bestaan de grootste kans op ataraxia, zielsrust, zou opleveren. En dan was er de Duitse filosoof Heidegger (1889-1976) die zich regelmatig alleen terugtrok in een sober ingerichte blokhut in Todtnauberg, een plaatsje in het Zwarte Woud, om na te denken. Het verhaal gaat dat Heidegger als enige luxe in de hut een klein radiootje had, en dat was dan ook meteen zijn contact met de buitenwereld.
Met een sprong vooruit in de tijd moet ik ook denken aan wat de Italiaan Paolo Cognetti, auteur van het boek De acht bergen, vertelde in NRC. In de winter woont hij in Milaan, maar zodra de sneeuw verdwijnt, vertrekt Cognetti naar een klein huis van steen en hout op tweeduizend meter hoogte in de Alpen. Daar voelt hij zich vrij om zichzelf te zijn. Toch zou hij daar niet alleen maar willen wonen.
“Nee, die verdeling heb ik nu weer nodig. Ik vond evenwicht in het verdeelde leven. De helft van mijn leven is verbonden met anderen, door relaties, samenwerkingen. Maar het eenzame deel van mijn leven is schrijven, waarvoor je in stilte moet zijn, zonder anderen. Dat vond ik in de bergen.”
Zijn we eigenlijk niet allemaal op zoek naar dat evenwicht, waarover Cognetti het heeft, tussen in verbinding staan met anderen en je in stilte terugtrekken? En waarom is dat vaak zo lastig voor elkaar te krijgen? “We leven in een tijd waarin we continu in contact staan met anderen,” zegt Beate Volker, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam.
“Als je altijd maar mensen om je heen hebt, kun je op een gegeven moment uit balans raken doordat je geen tijd meer hebt voor vragen als: ‘Wat wil ik’, ‘Wie is goed voor mij?’ en ‘Waar voel ik me prettig bij?’ te beantwoorden.” Letterlijk en figuurlijk afstand nemen kan heel inzichtelijk werken, vindt Volker, en daarom snapt ze dat mensen kiezen voor een weekje afkoppelen op locatie. “Je maakt pas op de plaats, keert terug naar jezelf. Door geen contact met het thuisfront te hebben, je mobiel weg te leggen en helemaal niks te hoeven, ervaar je de leegte en voel je waar je behoefte aan hebt, wat je verlangens zijn.”
Inspanning-ontspanning
Dat even helemaal van de radar zijn je goed kan doen, vindt ook psycholoog Carien Karsten. “We staan altijd ‘aan’, en het is logisch dat dit effect op je heeft. Probeer eens om niet steeds in die overleefstand te staan,” adviseert Karsten. “Als je je aan het eind van een werkdag helemaal leeg voelt, is dat niet goed. Je mag best een beetje moe zijn, maar na een uur zou je wel weer hersteld moeten zijn.
Je moet ervoor oppassen dat je niet afgedraaid naar zo’n retraite vertrekt met als doel om daar weer op te laden. Voordat je het weet, schiet je in het vliegtuig terug alweer in je oude patroon en neem je de komende week door. Gebruik zo’n afkoppelweek ook om na te denken over hoe je je dagelijks leven kunt veranderen. Welke goede gewoonten zou je thuis kunnen inbouwen; een paar keer per week om vier uur stoppen met werken bijvoorbeeld of dagelijks een meditatieoefening? Bedenk wat jou energie geeft.”
‘Goed gedrag’ aanleren lukt niet op basis van discipline en wilskracht, zegt Karsten, maar kost simpelweg tijd, totdat je er niet meer over na hoeft te denken. Zo doe je er gemiddeld 66 dagen over om iets simpels als op tijd naar bed gaan aan te leren en zit sporten pas na zo’n 91 dagen in je systeem.
Flow’s coördinerend eindredacteur Marije van der Haar kwam er na een driedaagse leesretraite achter dat lezen voor haar dé manier is om af te koppelen, om de wereld even buiten te sluiten. Bij thuiskomst besloot ze om dagelijks de wekker om zes uur ’s ochtends te zetten voor een nieuw ritueel. Na een aantal weken werd dit uurtje, waarop niemand nog iets van haar verwachtte, een nieuwe gewoonte die haar energie gaf voor de rest van de dag.
Iedereen laadt anders op, zegt Karsten, en het verschilt per persoon hoe lang je nodig hebt: “Houd elke dag in de gaten hoe de verhouding tussen inspanning en ontspanning is. Je mag soms best stress ervaren, maar als je gedurende een langere periode over je eigen grenzen gaat, raakt je systeem overbelast en duurt het steeds langer om te herstellen.”
- Het complete verhaal over je even afzonderen vind je in Flow 2.
Tekst Alice van Essen Fotografie Carmen Marxuach/Unsplash.com
