Waarom we zo graag ergens bij willen horen (en hoe je dat doet)

Er is weinig in het leven zo belangrijk als het gevoel ergens bij te horen: het gevoel dat je gewaardeerd en gezien wordt als onderdeel van een sociale groep. Hoe doe je dat in een versnipperde wereld?

Uit een Amerikaans onderzoek bleek dat hoe minder studenten zich op hun universiteit thuis voelen, hoe groter de kans is op depressieve symptomen. Naar aanleiding daarvan adviseerde de onderzoeker in kwestie, Janine M. Dutcher van de Carnegie Mellon University in Pittsburgh, iets interessants: wie terechtkomt in een nieuwe omgeving, een nieuwe wijk, een nieuwe baan, moet zichzelf stevig in de gaten houden, want het gebrek aan ‘belonging’ kan rap tot somberte leiden. Snel investeren in nieuwe vriendschappen was haar devies.

Wortels

Tegenwoordig wisselen we sneller van woonplaats, buurt, baan en relaties. Onze levens zijn gefaseerder geworden en daarmee onze banden minder vanzelfsprekend. De negatieve gevolgen van de eenzaamheid die steeds vaker met deze nieuwe levensstijl gepaard gaat, zijn nauwelijks te overschatten volgens de Brits-Koreaanse psychiater Liang. “Eenzaamheid wordt in verband gebracht met fysieke en mentale klachten en ziektes zoals dementie en depressie, problemen met de bloeddruk en slapeloosheid.” Zelf vond ze het als jonge Koreaanse immigrant ook lastig om haar plek te vinden in de Britse samenleving.

Liang noemt ‘erbij horen’ dan ook een van de allerbelangrijkste factoren van mentale gezondheid. ‘Een plek hebben in het hart van iemand of in een gemeenschap raakt aan ons hele wezen,’ schrijft ze in haar boek A sense of belonging. ‘Erbij horen is een gevoel dat we wortels hebben en een doel. Dat we een gewaardeerd lid zijn van een familie, groep of samenleving. Dat we in essentie een bijdrage leveren.’ Dat erbij horen is tegelijk moeilijker en makkelijker geworden. Sinds vanzelfsprekende verbanden rondom ambacht, buurt, dorp, kerk en zuil wegvielen, verenigen we ons op basis van leefstijl en interesse.

Op zoek naar gelijkgestemden

Belangstelling voor interieur, voor gezond eten, voor boeken, koken, films, kunst, tuinieren, een manier van sporten: er zijn genoeg gronden op basis waarvan we ons met anderen kunnen verenigen. “Het begint bij jezelf,” zegt communicatiestrateeg Maartje Blijleven. “Vraag je af: wat vind ik nou echt leuk, wat vind ik belangrijk? En wie wil ik daarbij vragen? Vaak zit het goud al in je eigen netwerk, maar moet je het alleen even aanboren. Als je één leuk iemand erbij hebt, kun je vanuit die kern weer andere mensen uitnodigen.” Een andere tip: “Bezoek plekken waar je mogelijk gelijkgestemden tegenkomt. Misschien is er in de buurt een boekwinkel die fijne zondagochtendlezingen organiseert.”

Voor elke belangstelling is er wel een platform, zegt Blijleven. Ze adviseert profit- en non-profitorganisaties over ‘community building’ en schreef daar een behulpzaam boek over: We love communities. “Social media en community’s bieden de mogelijkheid mensen onderling te verbinden,” zegt ze. “Zo heb je meerdere Discord-community’s voor gamers, kun je voor ongeveer elke niche een community vinden op Reddit – bijvoorbeeld als je in geschiedenis geïnteresseerd bent, en zijn er Facebook-groepen over bijvoorbeeld veganistisch eten.”

Niet ten koste van alles

“Tegelijkertijd zie je steeds meer mensen die op zoek zijn naar zingeving, naar een gemeenschappelijk doel,” vertelt Blijleven. “Mensen die iets willen bijdragen aan de wereld. Vooral de jongere generaties Y en Z vinden dat belangrijk. De grote aandacht voor Internationale Vrouwendag en de Klimaatmars zijn er voorbeelden van. Neem Extinction Rebellion, waar veel mensen zich bij aansluiten omdat ze voor het klimaat willen strijden, maar ook graag deel willen uitmaken van de groep die iets doet.” Ook noemt ze in dit verband Black Lives Matter en #MeToo. Mooi dat de mogelijkheden voor connectie zijn toegenomen, vindt ze, “zolang je de digitale vaardigheden hebt om erop mee te surfen natuurlijk.”

Psychiater Liang waarschuwt in haar boek dat die verbondenheid die we zo nodig hebben niet ten koste van alles moet gaan. We veranderen namelijk, stelt ze in haar boek, en voelen ons soms weer bij andere mensen thuis. Identiteit is niet onveranderlijk. Liang raadt daarom aan je geregeld opnieuw af te vragen wat belangrijk voor je is en of je nog genoeg verwantschap voelt met de mensen om je heen. Wat het extra moeilijk maakt; the sky is the limit, door diezelfde hoeveelheid platformen en mogelijkheden om contact te zoeken.

Groepsdieren

Bovendien is online verbinding niet genoeg, zegt Maartje Blijleven. In haar boek schrijft ze: ‘We kunnen met de komst van internet en social media connecten met mensen van over de hele wereld. Dat doen we dan ook massaal. Tegelijkertijd lijken we in deze digitale wereld het vermogen om echte en oprechte verbindingen aan te gaan, soms ook ineens kwijt te zijn. En kunnen we ons daardoor eenzaam voelen. Want de behoefte om ons aan te sluiten bij een groep, die blijft. We zijn groepsdieren. Het zit in ons DNA. Hoe digitaler we worden, hoe bewuster we ons moeten zijn van het feit dat we deze echte en oprechte verbindingen nodig hebben om te leven.’

Blijleven raadt wel af je zomaar bij een bestaand netwerk aan te sluiten. “Zeker als je aan het opkrabbelen bent, wil je graag gelijkgestemden om je heen. Dan kun je je juist nog eenzamer voelen als het niet klikt met anderen,” zegt ze. Zelf is ze net gescheiden en verhuist ze binnenkort naar een nieuwe stadswijk. Ze heeft een paar vrouwen gebeld die daar in de buurt wonen, of ze een keer willen koffiedrinken. Ze kent via Instagram iemand die ook van hardlopen houdt en heeft gevraagd om een keer samen te gaan sporten in het dichtstbijzijnde park. Wie weet ontstaat er een clubje op haar nieuwe plek. “Je kunt bijvoorbeeld ook zelf een laagdrempelige lunch of borrel organiseren.”