Steeds meer gesprekken die we voeren blijven aan de oppervlakte, terwijl de intiemere gesprekken juist goed voor ons zijn. Journalist Grete Simkuté duikt de diepte in.
Tekst Grete Simkuté Fotografie Priscilla du Preez/Unsplash
Gepubliceerd op 19 juli 2024
Smalltalk is niet mijn afdeling, nooit geweest. Al sinds mijn tienerjaren wil ik zodra ik met iemand praat, het liefst zo snel mogelijk de diepte in. Wat drijft de ander? Hoe is het leven van diegene ingericht en waarom? Heeft de persoon in kwestie ergens spijt van of is er nog een smeulende wens?
Liever diepgang
Met vrienden gaat die diepgang vanzelf, maar bij mensen die ik nog niet zo goed ken, wil ik voorkomen dat ik ze met mijn gevraag lastigval. Waardoor het gesprek vervolgens aan de oppervlakte blijft: het weer, werk of studie, de vakantie. Makkelijk misschien, maar veel voldoening geeft het niet. Hoe kan ik mijn liefde voor diepgang wat meer omarmen en uitoefenen, ook in het dagelijkse contact? En is dat eigenlijk wel gewenst?
Ja, zeggen wetenschappers unaniem. Uit onderzoeken blijkt al jaren dat inhoudelijke, intieme conversaties de sociale verbindingen tussen mensen versterken en dat ze daar blij van worden. De mens is en blijft een sociaal dier dat erop is gericht om zich te verbinden met andere mensen. Als overduidelijk is dat die diepgang ons zo veel gelukkiger maakt, waarom voeren we dat soort gesprekken dan toch zo weinig? Uit onderzoek van de universiteit van Washington blijkt namelijk óók dat minder dan de helft van de gesprekken die een gemiddeld mens op een dag heeft, wordt gezien als een ‘betekenisvolle uitwisseling’.
Intieme details
Ongemak lijkt voor veel mensen – mezelf incluis – een groot obstakel om naar een dieper niveau te gaan. Want vindt de ander al jouw nieuwsgierige vragen niet vooral heel raar? Of erg ongepast? Nee hoor, zeggen wetenschappers. Tijdens een onderzoek van de Indiase psycholoog Amit Kumar aan de universiteit van Texas kregen deelnemers de vraag hoe ze zich voelden na een dieper gesprek in vergelijking met hun verwachtingen vooraf. Mensen bleken structureel de positieve effecten te onderschatten en hun eigen ongemak te overschatten. Ook onderschatten ze hoe geïnteresseerd anderen zouden zijn in bijvoorbeeld de intieme details van hun leven.
De kans dat jouw gesprekspartner zich openstelt, is het grootst als er een gevoel van vertrouwen is. Vragen stellen is ook een belangrijke manier om tot diepgang te komen. Daarmee ontstaat er beweging in het denken over een onderwerp, zowel bij een ander als jezelf. Vragen stimuleren mensen om hun opvattingen, meningen en standpunten te onderzoeken en ervan te leren. Door op abstract niveau het thema te onderzoeken, en hoe de ander het onderwerp ziet, kom je tot een fris, spannend en diepgaand gesprek.
Uit je comfortzone
Wie het toch nog te eng vindt om een ander – ook vrienden en familie – uit zichzelf aan de tand te voelen over wezenlijke zaken, kan er een vraagspel bij pakken. Van Vertellis tot Diep’r: de laatste paar jaar verschijnen er steeds meer kaartspellen met prikkelende vragen. Elise Boers lanceerde vorig jaar het vraagspel Diep’r. “Ik heb drie jaar in New York gewoond en in Amerika zijn vraagspellen al langer populair. Die wilde ik ook naar Nederland halen. Het voelt soms wat random om iemand, of dat nu je moeder of je vriend is, ineens een confronterende vraag te stellen. Terwijl dat juist kan zorgen voor meer verbinding. Het is fijn dat je dan het kaartspel de schuld kunt geven. Het helpt om iets externs te hebben dat je uit je comfortzone dwingt.”
De eerstvolgende keer dat ik met een kennis moet wachten op een trein probeer ik alvast mijn ongemak te trotseren en in plaats van ‘poeh, wat een weer is het, hè’ toch eens te vragen: “En, wat was het hoogtepunt van jouw dag?” Wie weet levert het me een nieuwe vriendschap op – en anders gewoon een dieper gevoel van verbinding. En dat is al best heel wat.
