Balans tussen rust en prikkels: waarom drukte soms wél goed is

Het leven is druk, en soms totaal niet georganiseerd. Toch is het ingewikkelder dan het lijkt om meer rust te nemen, want de drukte doet ons ook goed. Waarom zijn we zo gek op chaos?

“Er zijn twee diepmenselijke behoeftes die wat botsen,” zegt Tony Crabbe, psycholoog van de universiteit van Londen en schrijver van Nooit meer te druk. “Stabiliteit en rust zijn ons fundament, we kunnen niet functioneren en presteren op de lange termijn als we geen rust en voorspelbaarheid inbouwen in ons leven. Tegelijkertijd hebben we behoefte aan nieuwe dingen, omdat we daardoor groeien en worden. Te veel van het een zonder het ander kan ongezond zijn.” Het is aan ons om balans te vinden tussen deze twee uitersten.

Op ontdekking

De basis van deze balans is op ontdekking willen gaan. “Veel mensen hebben uitdaging in hun leven, maar dan de verkeerde uitdaging. Ze ervaren vooral de druk om alles wat moet, gedaan te krijgen. Maar als dat lukt, is het niet echt bevredigend,” zegt Crabbe. Volgens hem zijn we vooral gevoelig voor vernieuwing en bijleren, dan wordt het gelukshormoon dopamine aangemaakt. Ook worden mensen blij van spelen, vertelt Crabbe. Speelsheid verlaagt stress en vergroot de creativiteit; je laadt ervan op.

Nieuwe verbindingen

De hersenen worden ook gestimuleerd door onverwachte, nieuwe ervaringen, vertelt Margriet Sitskoorn, hoogleraar klinische neuropsychologie aan Tilburg University en schrijver van Tijd tekort | tijd genoeg. “‘Door nieuwe ervaringen op te doen worden er nieuwe cellen aangemaakt en nieuwe verbindingen gelegd, met name in de prefrontale hersenschors. Deze verbindingen ondersteunen vaardigheden zoals plannen, balans zoeken, prioriteiten stellen, sociaal gedrag vertonen, emoties reguleren en doen wat goed is voor de ander én voor jezelf.”

De angst voorbij

Volgens Sitskoorn kan je jezelf trainen om om te gaan met onverwachte dingen door jezelf er vaker aan bloot te stellen. “Je leert dat er leuke dingen te ontdekken zijn, of soms minder leuke dingen – maar in elk geval ervaringen die je verrijken.” Zo ga je ook makkelijker aan je angst voorbij, wat ons helpt om de wereld van nu beter aan te kunnen, zegt ze. “Er is veel onzekerheid en het lukt niet meer om alles te begrijpen. Kunnen meebewegen levert vaak veel op.”

Mindset

De balans tussen drukte en rust is persoonlijk – sommige mensen hebben meer behoefte aan rust dan andere. Wat bij iemand past, hangt af van iemands persoonlijkheid en mindset, zegt Thijs Launspach, psycholoog bij The School of Life en schrijver van Je bent al genoeg. Zo voelen extraverte mensen zich prettig in contact met anderen en krijgen er energie van. Personen die introverter zijn, hebben meer zielenrust nodig en vinden sociaal contact vaak energie slurpen. Ook openheid en de mate waarin mensen negatieve emoties ervaren dragen hieraan bij.

To don’t-lijst

De juiste balans vinden blijft dus een aandachtspunt. Want je kan gebaat zijn bij veel prikkels, toch is het inplannen van genoeg rust ook erg belangrijk. Sitskoorn adviseert naast een to do-lijst een to don’t lijst, zodat je bewust kiest wat je wel en niet doet. “Pas op dat je niet doorslaat en altijd maar bezig bent met de toekomst. Dan wordt het een vlucht of een verslaving. Of gewoon een nieuwe routine.”