Voel je je altijd moe en ben je al uitgeput als je opstaat? Dit kan verschillende oorzaken hebben. Wat kun je eraan doen? Een complete gids over (chronische) vermoeidheid.
Af en toe moe zijn hoort erbij. Omdat je een drukke dag hebt gehad, je je fysiek flink ingespannen hebt, omdat je niet helemaal lekker bent of om een andere onschuldige reden. Merk je echter dat je altijd moe bent en al geen energie meer hebt bij het ontwaken? Dan ben je misschien chronisch vermoeid.
Wat betekent altijd moe zijn, of chronische vermoeidheid?
Volgens het Nederlands Kenniscentrum Chronische Vermoeidheid ben je chronisch vermoeid als je zes maanden of langer constant heel moe bent. Hoewel er geen medische verklaring is, word je wel flink door je moeheid beperkt. Dit houdt in dat je dagelijks veel minder kunt doen dan voordat je je zo vermoeid voelde.
In een artikel van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde geeft ook een dokter aan dat hij veel patiënten ziet met chronische vermoeidheid. De auteur van het artikel schrijft: ‘Chronische vermoeidheid kan een jong leven bijna volledig platleggen, zonder dat iemand een sjoege heeft van wat er aan de hand is en wat de toekomst gaat brengen.’
Wat is het verschil tussen ‘gewoon’ moe zijn en chronische vermoeidheid?
Ben je gewoon moe, dan heeft dit vaak een duidelijk aanwijsbare oorzaak. Misschien heb je een drukke werkweek gehad, ben je ziek (geweest) of heb je je te hard ingespannen. ‘Gewone’ moeheid is vaak ook tijdelijk. Bij chronische vermoeidheid is er niet meteen een duidelijke oorzaak, in ieder geval niet medisch, en houdt de vermoeidheid al erg lang aan.
Altijd moe: wat zijn de oorzaken?
Altijd moe zijn, kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan de aanleiding fysiek of juist mentaal zijn. Of misschien heeft het te maken met je leefstijl.
Fysieke oorzaken
Slaaptekort
Misschien slaap je al een tijdje slecht, dat kan je flink vermoeid maken. Het kan zijn dat je slecht slaapt doordat je naast een snurkende partner ligt, bijvoorbeeld. Misschien maak je niet genoeg melatonine aan waardoor je maar niet in slaap valt of doorslaapt of slaap je juist slecht in de zomer. Het kan ook zo fijn dat je wél een goede nacht hebt, maar toch doodmoe wakker wordt.
Dat gebeurt volgens slaapexpert Annelies Smolders bijvoorbeeld als je alcohol drinkt voor het slapengaan of slaapmedicatie gebruikt. Smolders in een artikel van HLN: “Die geven een leuke roes, maar beperken je diepe slaap of je droomslaap. Door die roes voel je niet dat je zo licht geslapen hebt, daardoor begrijp je niet waarom je zo moe ontwaakt.”
Vitaminentekorten
Het kan ook te maken hebben met een tekort aan bepaalde vitamines. Zo kun je volgens het Voedingscentrum vermoeidheid ervaren als je een tekort hebt van de vitamines B12 en vitamine D. Die eerste haal je vooral uit vlees, vis, ei en melkproducten. Die tweede vooral uit zonlicht. Ook koolhydraten zijn belangrijk voor je lijf en hoofd.
Medische oorzaken
Dan zijn er natuurlijk nog de medische oorzaken die ervoor kunnen zorgen dat je altijd moe bent. Denk aan een trage schildklier, bijvoorbeeld. Misschien ben je zwanger of heb je last van slaapapneu. Denk je dat je oorzaak misschien medisch is? Ga dan altijd naar de huisarts.
Psychologische oorzaken
Stress, angst en depressie
Het kan ook zijn dat je altijd moe bent omdat je klachten mentaal van aard zijn. Misschien heb je al langere tijd stress, bijvoorbeeld. “Ons stresssysteem is ontworpen om kortdurende bedreigingen aan te kunnen,” vertelt gezondheidspsycholoog Annemarieke Fleming. Denk aan een bijna-ongeluk waarbij je hartslag versnelt en je spieren aanspannen, zodat je snel kunt reageren. Dit systeem is bedoeld om daarna weer tot rust te komen.
Maar in de huidige samenleving gebeurt dat vaak niet meer. “We staan langdurig in die overleefmodus,” legt Fleming uit. Niet alleen door acute stress, maar ook door constante meldingen op onze telefoons, een eindeloze stroom nieuws, werkdruk of zelfs de druk om in onze vrije tijd alles uit het leven te halen.
Zelfs tijdens pauzes blijven we ‘aan’ doordat we bijvoorbeeld blijven scrollen op sociale media. Dit alles zet ons herstelmechanisme, het parasympathische zenuwstelsel, op pauze. En dat heeft gevolgen…” Want doordat je stresssysteem altijd aanstaat, raak je uitgeput.
Ook angst kan ervoor zorgen dat je je altijd moe voelt. Want misschien ben je je er niet van bewust, maar piekeren en angstig zijn kosten óók bakken met energie. Net als een depressie.
Burn-out
Een van de symptomen van een burn-out is je altijd moe voelen. Als je een burn-out hebt, betekent dit dat je uitgeput bent op fysiek of/en emotioneel vlak.
Vaak gaan er maanden van extreme stress aan vooraf, waardoor je geest en lichaam opbranden. Een nachtje goed slapen helpt dan niet meer om je beter te voelen.
Je leefstijl
Dan kan het ook nog zo zijn dat je je chronisch vermoeid voelt vanwege je leefstijl. Zo kan bewerkte voeding zoals chips en frisdrank met veel suiker bijdragen aan vermoeidheid en energiedips, aldus Radboud UMC. Het ziekenhuis benadrukt het belang van vezelrijke voeding met weinig bewerkte producten. Denk bijvoorbeeld aan volkoren brood en -pasta.
Volgens het Trimbos-instituut is het ook belangrijk om regelmatig aan lichaamsbeweging te doen. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar dagelijkse beweging zorgt voor een betere slaapkwaliteit en minder vermoeide gevoelens.
En dan zijn er nog de onverwachte energieslurpers die je, verrassing!, ontzettend vermoeid kunnen maken. Denk bijvoorbeeld aan de hele dag door oppervlakkig ademhalen, of kleine taken die zich maar op blijven stapelen in je hoofd.
Dit kun je doen als je je altijd moe voelt
Natuurlijk is het altijd raadzaam om je klachten te bespreken met je huisarts. Maar misschien zoek je praktische tips die je nu alvast toe kunt passen om je minder moe te voelen. Er zijn verschillende dingen die je voor jezelf kunt doen.
Pas je leefstijl aan
Dit zijn veranderingen in de manier waarop je leeft. Het kan bijvoorbeeld helpen om gezonder te eten. Beweeg wat vaker. Door bijvoorbeeld iedere dag een wandeling te maken.
Merk je dat je vaak oppervlakkig ademt? Dan kan het misschien helpen om dat te verbeteren. Een ademcoach vertelt je precies hoe je die ademhaling weer kunt reguleren. Ze zegt in het artikel: “Net als veel mensen leefde ik vooral in mijn hoofd. Voelen vinden we vaak maar eng, denken lijkt veilig.
Terwijl onze gedachten ons juist vaak belemmeren en onzeker maken. Toen ik ziek was, was ik vaak angstig; mijn leven brokkelde af en ik kon niks doen. Die angst verminderde toen ik mijn gedachten leerde uitschakelen en weer toegang had tot mijn lijf en de kennis die daarin verscholen zit.”
Verminder je stress
Minder stress betekent een kalmer zenuwstelsel en dus ook een betere nachtrust. Maar hoe pak je dat aan?
Doe bijvoorbeeld oefeningen die helpen om dat zenuwstelsel te kalmeren. Rol je yogamat uit, doe wat ademhalingsoefeningen of begin met mindfulness. Die laatste kan overigens ook goed helpen bij het verminderen van piekeren.
Pak je fysieke oorzaken aan
Heeft je slaaptekort niet per se een reden? Dan kan het helpen om te kijken naar kleine aanpassingen die je kunt doen om toch beter te slapen en minder moe wakker te worden. Neem bijvoorbeeld een warm bad vlak voordat je gaat slapen.
Een warme douche voor het slapengaan kan helpen de daling van je lichaamstemperatuur te versnellen, wat noodzakelijk is om in slaap te vallen en dieper te slapen (en dus minder moe wakker te worden).
Andere ideeën: doe voor het slapen een bodyscan. maak een korte avondwandeling en vermijd fel licht na het avondeten.
Dingen die je nú al kunt doen om minder moe te zijn
Hieronder een samenvatting van dingen die je vandaag al kunt doen om morgen minder moe wakker te worden.
- Doe een ademhalingsoefening om je lijf tot rust te brengen.
- Neem gedurende de dag pauzes om je brein te laten ontspannen.
- Probeer meer te bewegen en gezonder te eten.
- Zoek een creatieve hobby waarbij je hoofd even uit kan.
- Vermijd fel licht na het avondeten.
- Gebruik twee uur voordat je naar bed gaat je telefoon niet meer.
- Schrijf de dag van je af voordat je gaat liggen.
Meer lezen
- Chronische vermoeidheid: waarom we ons moe en futloos voelen (en wat je eraan kunt doen).
- Wist je dat je moeheid ook te maken kan hebben met een weather whiplash?
- Ken je deze onverwachte energieslurpers al?
Gepubliceerd op 16 februari 2025
Fotografie Laura Chouette/Unsplash
