Vraag je eens vaker af: van wie moet dat dan?

Irene Smit is creative director van Flow en mental health-deskundige. Ze verwondert zich over de keuzes die we ongemerkt maken en geeft tips hoe je anders kunt kijken. Deze keer: de regels in je hoofd.

In mijn hoofd zitten eigenlijk best veel regels. Regels die ik ooit heb bedacht voor mezelf, waarvan ik niet eens zo duidelijk weet dat ik ze mezelf opleg, maar die wel dagelijks onbewust mijn gedrag sturen. Laatst zette ik er eens een paar op een rij:

Ik moet absoluut minstens twee keer per week sporten
Als ik een ijsje koop mag ik twee bolletjes nemen of 1 met slagroom
Ik moet altijd hard werken en nuttige dingen doen
Ik moet minimaal 1x per twee weken op bezoek bij mijn moeder die in een verzorgingshuis woont
Als mijn dochter thuis is (ik ben co-ouder) maak ik geen eetafspraak met iemand anders
Ik mag niet twee dagen dezelfde kleren aan
Ik mag pas na 18 uur de tv aanzetten

Dwingende gedachten

Dit zijn zomaar wat regels, maar er zijn er nog meer. En ze lijken onschuldig, maar er zitten best wat dwingende gedachten achter. Want als ik minder sport voel ik me schuldig. Neem ik een groter ijsje, dan ben ik boos op mezelf. Ga ik niet naar mijn moeder omdat ik te druk ben, dan ben ik geïrriteerd dat het me niet lukt.

Al die regels in je hoofd bevraag ik tegenwoordig steeds vaker. Want waarom vind ik dat allemaal, en vind ik dat allemaal echt of zijn ze ontstaan in mijn jeugd of heb ik ze mezelf bijvoorbeeld opgelegd in een poging controle te houden?

In een artikel in Flow vertelde klinisch psycholoog Hannie van Genderen dat het belangrijk is af en toe terug te keren naar je jeugd om te ontdekken of je misschien belemmerd wordt door overtuigingen die je van huis uit hebt meegekregen. “Als je ouders vaak opmerkingen maakten als: ‘Werk gaat voor plezier,’ of: ‘Je moet altijd voor anderen klaarstaan,’ kun je geneigd zijn je werk of andere mensen op de eerste plek te zetten, ook al gaat dat ten koste van jezelf.”

Kan het wat zachter?

Volgens Van Genderen kun je ervoor zorgen dat deze stemmetjes in je hoofd zachter – en dus wat minder leidend – worden. Maak eens een lijst met uitspraken die je tijdens je jeugd hebben geraakt: door welke boodschappen trap je telkens weer in dezelfde valkuil? Deze uitspraken kun je vervolgens vervangen door alternatieve leefregels als: ‘Ik vind het heel belangrijk om te werken/voor anderen klaar te staan. Om dat vol te kunnen houden, moet ik ook voor mezelf zorgen.’

Het herkennen van die ‘ouderstemmen’ en het verzinnen van gezondere leefregels doet al een heleboel. Doordat je je er bewust van bent, zie je de valkuil aankomen voordat je er intrapt. Gelukkig lukt het me steeds vaker die stemmen in mijn hoofd op te merken en te bevragen. En hoewel ik een beetje discipline rondom sporten en bolletjes ijs wel handig vind, gooi ik andere regels wat vaker overboord. Hoe? Door mezelf er steeds aan te herinneren dat het misschien niet hoeft met onder andere een screensaver op mijn telefoon waarop staat: ‘Van wie moet dat dan?’

Zo herinner ik mezelf eraan dat ik best wat vaker de teugels mag laten vieren. Op naar een zomer met minder regels in mijn hoofd!