Meegetrokken door haar moeder vliegt ze van de ene auditie naar de andere. Met succes: ze schittert in grote opera’s, romantische stukken en komt bekend te staan om haar unieke stem. Maar er schuilt meer achter het glamoureuze uiterlijk van Maria Callas: een tweestrijd in haar identiteit.
Temperamentvolle diva
Een ongewenst kind
Nee, ze komt niet als Callas ter wereld. Letterlijk niet: bij haar geboorte op 2 december 1923 in New York krijgt ze de namen Maria Anna Cecilia Sofia Kalogeropoulos. Die achternaam wordt na een paar jaar officieel veranderd in Callas, want dat kunnen Amerikanen beter uitspreken. Haar ouders, apotheker George en Evangelia, zijn kersverse immigranten uit Griekenland. Samen met dochter Jackie (6) zijn ze naar Amerika geëmigreerd om na het verlies van hun geliefde zoon Wassily een nieuwe start te maken. Hij stierf eerder dat jaar aan tyfus, pas drie jaar oud.
Bij dat nieuwe begin hoort ook een baby: zowel George als Evangelia is ervan overtuigd dat ze weer een zoon krijgen die Wassily kan vervangen. De teleurstelling is dan ook groot als de baby een meisje blijkt te zijn. “Haal haar weg,” zegt Evangelia na de bevalling. Pas na vier dagen werpt ze een blik op haar dochter.
Menigtes mensen
Evangelia is ongelukkig in New York. Haar huwelijk met George is slecht. Haar gefnuikte ambities projecteert ze op haar dochters. Het gezin heeft het na de financiële crisis van 1929 niet breed, maar Evangelia staat erop dat ze geld vrijmaken voor pianolessen voor Jackie en Mary – zoals ze dan nog genoemd wordt. Op een zomeravond, de ramen van hun appartement staan open, zingt Maria (10) het lied La paloma (de duif), terwijl ze zichzelf op de piano begeleidt. Als Evangelia even naar buiten kijkt, ziet ze dat zich ondertussen op straat een menigte mensen heeft gevormd die staan te luisteren.
Ticket naar rijkdom en roem
Maria’s droom is om tandarts te worden, maar vanaf dat moment heeft haar moeder andere plannen: haar jongste dochter wordt operazanger. Evangelia sleurt haar van talentenjacht naar talentenjacht. Wat Maria emotioneel nodig zou kunnen hebben, doet niet ter zake: ze is haar moeders ticket naar rijkdom en roem. “Alleen als ik zong, voelde ik me geliefd,” zal ze later bitter zeggen. “Het was wreed. Er zou een wet moeten zijn die dat verhindert. Kinderen hebben recht op een mooie jeugd. Ik wilde dat ik die had gehad.”
Ik werk dus ik ben
Begin 1937 neemt Evangelia haar dochters mee terug naar Athene. Doel uiteraard is het bevorderen van Maria’s carrière. Ze moet onmiddellijk weer op auditie. Maria Trivella, die bij het nationale conservatorium in Athene doceert, ziet Maria’s talent. Probleempje: voor deze opleiding moet je zeventien zijn. Oplossing: ze zeggen gewoon dat deze dertienjarige vier jaar ouder is.
Trivella ontdekt dat haar leerling geen alt is, zoals tot dan toe wordt gedacht, maar een dramatische sopraan. Maria werkt hard en gedisciplineerd: wat kan ze anders? “Ik werk dus ik ben,” zegt ze later. Na twee jaar stapt ze over naar een beter conservatorium, waar ze de individuele leerling wordt van de Spaanse sopraan Elvira de Hidalgo. De lessen beginnen om tien uur ’s morgens en om acht uur ’s avonds is ze pas klaar. Heel goed, thuis heeft ze toch niks te zoeken.
Optreden tijdens de oorlog
Haar debuut maakt Maria in 1939 bij de Griekse Nationale Opera met een bijrol in de opera Tosca; drie jaar later zingt ze al de hoofdrol in een uitvoering van dezelfde opera. Vanwege de Tweede Wereldoorlog dreigt haar ontwikkeling te stagneren, maar dat laat Evangelia niet gebeuren. Op haar aandringen treedt Maria gewoon op voor de verschillende bezetters van Griekenland, ook om de familie van de noodzakelijke inkomsten te voorzien. Het komt haar na de oorlog op een schorsing van drie maanden te staan.
Terug naar Amerika
Omdat ze in Griekenland niet verder komt, vertrekt Maria – zonder haar moeder – in 1945 naar haar vader in New York om het daar te gaan maken. Ze weet wat ze wil. Als de Metropolitan Opera haar een contract aanbiedt voor een aantal bijrollen, wijst ze dat tot ieders verbazing af. Bijrollen, het idee! Ze wil een hoofdrol bij een gerenommeerd operahuis. In 1947 is het zover: ze kan La Gioconda gaan doen in Verona. Daar ontmoet Maria (23) bij een diner de rijke industrieel en operaliefhebber Giovanni Battista Meneghini (51).
Meer Maria, minder Callas
Volgens biograaf Arianna Huffington is hij de eerste man die serieus werk maakt van Maria. Hij draagt haar op handen en behandelt haar als een genie. Dat bevalt haar prima. Al gauw is Giovanni Battista haar manager. Dat werk en privé ook in haar huwelijk door elkaar lopen – de twee trouwen in april 1949 – is niet per se gezond voor iemand die graag wil dat haar man ziet wie ze is, niet alleen wat ze kan. ‘Soms ben je te verliefd op Callas de kunstenaar en verlies je de persoon uit het oog,’ schrijft ze haar man. ‘Ik wilde er meer “Battista en Maria” in vinden en minder “Meneghini en Callas”.’
Contact verbroken
Inmiddels pikt Maria de voorwaardelijke liefde van haar moeder niet meer. Een definitieve breuk volgt als Evangelia in een brief een wekelijkse toelage van haar succesvolle dochter eist. Woedend schrijft Maria terug dat haar moeder jong genoeg is om net als zij te werken voor haar geld. ‘En als je dat niet lukt, spring je maar uit het raam.’ Dat klinkt ongetwijfeld harder dan ze het bedoelt, maar feit is dat moeder en dochter elkaar vanaf 1950 niet meer zien. Als het bij Maria klaar is, is het ook klaar.
Romantische opera’s
In 1949 doet Maria het onmogelijke in Venetië: ze zingt in één week zowel de hoofdrol in een opera van Wagner als van Bellini. Te vergelijken met, wordt wel gezegd, binnen zeven dagen zowel een marathon lopen als de honderd meter horden. Haar carrière neemt een enorme vlucht. Ze heeft haar genre gevonden: het belcanto – de romantische opera’s van Bellini, Puccini en Rossini met veel emotionele expressie, die dan niet vaak meer op het repertoire staan.
Dramatische tonen
Ze maakt ze zich helemaal eigen: Bellini’s Norma zingt ze maar liefst 89 keer. Haar stem is uniek: bij lagere klanken warm en diep, helder bij de hoge noten en in alle toonsoorten even krachtig. Technisch is ze niet altijd even goed, maar dat compenseert ze ruimschoots met haar dramatische zeggingskracht: acteren is bij Maria Callas net zo belangrijk als het zingen. Ze zingt in alle grote operahuizen ter wereld; fans brengen daar nachten in de buitenlucht door in de hoop een kaartje te bemachtigen voor het optreden van La Divina, zoals haar bijnaam luidt.
Rivaliteit in de opera
Schandalen zijn er ook. Optredens die worden gestaakt bijvoorbeeld. Een rechtszaak vanwege een verbroken contract die haar meteen na een optreden wordt aangezegd, waarop ze furieus reageert (de foto gaat de wereld rond, voortaan heet ze ook De Tijgerin). De rivaliteit met haar grootste concullega, Renata Tebaldi: “Mijn stem klinkt als champagne, die van haar als cognac, o nee: Coca-Cola,” aldus Maria. Haar aantrekkingskracht wordt er voor het grote publiek alleen maar groter door.
Een seksueel ontwaken
Al eerder dan je zou verwachten wordt haar stem minder. Is ze er te roekeloos mee omgegaan? Of is het de vermoeidheid van jarenlang keihard werken? Hoe het ook zij, de steenrijke Aristoteles Onassis komt in 1959 als geroepen. De scheepsmagnaat heeft zijn begerig oog op haar laten vallen. Hij nodigt Maria en Giovanni Battista uit voor een cruise op zijn jacht, in gezelschap van de Britse oud-premier Winston Churchill en zijn vrouw en nog wat beroemdheden. Als ze na drie weken terugkomen, is alles anders: Maria en Aristo hebben een relatie. “Bij hem voel ik me bevrijd en heel vrouwelijk.” Het is een seksueel ontwaken.
Verlangen naar ‘gewoon’ zijn
De scheiding van Giovanni Battista wordt aangevraagd en haar optredens komen op een laag pitje te staan. “Ik wil niet meer zingen,” zegt Maria. “Ik wil leven, net zoals een gewone vrouw: met kinderen, een thuis, een hond.” Ze stort zich met zichtbaar plezier in het internationale jetsetleven. Maar van een huwelijk komt het niet, hoe graag ze dat ook wil. Op haar 43e wordt Maria tot haar grote vreugde zwanger. Maar als ze het nieuws aan haar vriend vertelt, is zijn reactie: “Als je het kind houdt, ben je me kwijt.” Ze geeft toe en ondergaat een abortus.
Verlaten voor de First Lady
Niet lang daarna raakt ze hem toch kwijt. Aristo heeft een nog beroemdere vrouw gevonden: Jackie Kennedy, de weduwe van de Amerikaanse president John F. Kennedy. Met haar trouwt hij in 1968 wél. Maria lijdt zeer onder deze vernedering die ook zo publiekelijk is. “Ik heb een fantastische carrière opgegeven, voor niks,” zegt ze venijnig. Ze weet maar één oplossing: weer aan het werk. Ze speelt in een film van Pier Paolo Pasolini, gaat op tournee, geeft masterclasses. Haar stem is ver voorbij zijn hoogtepunt, maar het publiek blijft haar toejuichen. Het is troostend om weer Callas te zijn.
Nog altijd springlevend
Haar laatste jaren brengt ze in relatieve eenzaamheid door in haar appartement op de Avenue Georges Mandel in Parijs. Er zijn vage plannen voor een comeback, maar veel enthousiasme is er niet. “Callas is dood,” zegt ze. Op 16 september 1977 sterft Maria, 53 jaar, aan een hartaanval in haar appartement.
Haar opnames zijn nog steeds geliefd, er worden films en voorstellingen gemaakt en boeken geschreven over haar persoonlijke leven. Ruim veertig jaar na haar dood zijn zowel Maria als Callas nog springlevend.
Meer lezen
- Het bijzondere leven van Jane Birkin: muzikant, auteur en stijlicoon.
- Actrice met een eigen stem: het leven van Meryl Streep.
- Hoe Sinéad O’Connor altijd haar eigen pad koos.
Fotografie Getty Images
Gepubliceerd op 14 april 2025
