Het roer om: Jocelyn maakte van een grasveld een klimaattuin

‘Plantenkerkhof’, ‘grasfalt’; journalist Jocelyn de Kwant ergerde zich mateloos aan het grasveld in haar buurt, dat na regen onder water staat en in de zomer uitdroogt. Daarom besluit ze er op een dag zelf iets aan te doen: ze maakt er een klimaattuin van.

Voor mijn huis in Amsterdam Slotermeer ligt een groot grasveld. Een grasveld zoals in zo veel steden en dorpen: strak gemaaid en groen. Alleen, na elke regenbui staat het veld onder water, en dat water stroomt vervolgens ook over het naastgelegen fietspad. De gemeente gaf een aantal jaar geleden een grondbedrijf de opdracht het op te lossen. Een zomer lang reden graafmachines en vrachtwagens met zand af en aan. Na een tijdje werden de hekken weggehaald en was het ‘af’. Bij de eerstvolgende bui stroomde het fietspad weer over. De verontwaardiging die wij als buren voelden, was groot. Wat was hier gebeurd? Ook al ergerde ik me suf, ik liet het maar gaan. Wat kon ik er immers aan doen?

Groene oase

Toch bleven er radertjes lopen in mijn hoofd. Bij mijn werkplek is namelijk in een paar jaar tijd een stenen plein veranderd in een paradijsje, met heuveltjes vol wilde bloemen, bomen en allerlei experimenten om regenwater op te vangen. Zo zijn er wadi’s gegraven: een soort kuilen waar het water even in kan blijven staan om rustig de grond in te kunnen zakken. Elke keer dat ik mijn lunchboterhammetje in die tuin at, zag ik de tuin mooier en mooier worden. Zelfs tijdens de hittegolf in de zomer bleef het een groene oase, met bloemen, vlinders en vogels, terwijl het grasveld voor mijn deur inmiddels een verdorde vlakte was geworden en de omringende – nieuwe – beplanting van rododendrons en hyacinten op een plantenkerkhof leek. Kan dat niet anders, vroeg ik me steeds vaker af.

Klimaattuin met wadi’s en wilde bloemen

Ondertussen had ik een organisatie ontdekt die zich bezighoudt met het aanleggen van wilde bloemenweides. Ik leerde dat inheemse wilde planten veel sterker zijn dan de gecultiveerde planten die we doorgaans in onze perkjes zetten. Bovendien zijn ze veel beter voor de bijen en andere insecten. Zo’n strak gemaaid grasveld met hyacinten eromheen, daar leeft vrijwel niets (‘grasfalt’ noemde een ecoloog het ooit). Ineens zag ik het voor me: het grasveld voor onze deur moest een klimaattuin worden met wadi’s en wilde bloemen.

Toevallig bleek mijn stadsdeel net een buurtbudgetwedstrijd te hebben georganiseerd. Ik belde de jongen die in mijn kantoortuin met de wadi’s bezig was, Ivo Tanis van Buro Regen&Water, en vroeg of hij interesse had in een nieuw project. Na dat belletje schreef ik nog nét voor de deadline een wervend tekstje voor de wedstrijd. Ik stuurde een oproep in de burenapp en voor ik het wist had ik genoeg stemmen voor de eerste ronde van de wedstrijd.

Een natuurlijke oplossing

Ik wilde niet alleen de buren bereiken die online zijn, ik wilde ook de oudere bewoners meekrijgen. En dus trok ik als een missionaris de buurt door. Ik sprak mensen aan tijdens het uitlaten van mijn hond en ging de deuren langs. Veel buren reageerden enthousiast. Een natuurlijke oplossing voor het waterprobleem? Ja, graag! Bloemen en planten waar vlinders en bijen op af komen? Leuk! Het was het juiste plan op het juiste moment.

Toen we uiteindelijk een van de winnende plannen werden, kon Ivo Tanis met zijn team aan de slag met onderzoek, en vroeg ik NL Bloeit! voor de beplanting. We organiseerden bijeenkomsten voor de buurt om een ontwerp uit te kiezen, we liepen langs het veld om met lint uit te tekenen hoe het eruit zou zien. Het kostte tijd, maar ik kreeg er energie van. Bovendien was de eerste lockdown net begonnen, ik had wel zin in iets positiefs.

Schepjes, koffie en cakes

In augustus kwamen er opnieuw graafmachines op het veld rijden, deze keer om de wadi’s te graven die wij buren zelf hadden uitgekozen. En tijdens de nationale Burendag moesten de drieduizend opgekweekte planten van NL Bloeit! de grond in. De nacht ervoor lag ik wakker. Zouden er genoeg buren komen om te helpen? En zo ja, waren er genoeg schepjes? Uiteindelijk kwamen er zestig buren opdagen, van heel jong tot heel oud, meestal met een eigen schepje in de hand. Mijn directe buurmannen deelden koffie uit, een buurmeisje had spontaan cakes gebakken. Iedereen was uitgelaten en blij. In een halve dag zaten alle plantjes in de grond.

Het werkt!

Het moment waarop je je realiseert dat je zélf zo veel kunt veranderen aan je omgeving, voelt heel krachtig. Wat zouden we nog meer kunnen aanpakken? Nog geen maand na de aanleg van de klimaattuin regent het dagenlang keihard. De wadi’s staan tot de rand vol. Het veld en het fietspad voor het eerst niet. “Het werkt!” juichen buren in de appgroep. Ik kan niet wachten tot straks alle bloemen in bloei staan, die we volgens NL Bloeit! ook mogen plukken en waarvan we straks zaden kunnen verzamelen voor in onze eigen tuinen. Maar het is niet alleen maar leuk. Het is ook eng. Soms bekruipt me de gedachte: wat als het niet had gewerkt? Of wat als het de komende tijd toch tegen blijkt te vallen? Maar dan denk ik weer aan al die stemrondes en keuzemomenten waarbij buren waren betrokken. En aan die zestig buren die vorig najaar met hun handen in de aarde zaten. Ik heb het misschien opgestart, maar het is allang niet meer van mij. Het is van de hele buurt.