Zegt iemand dat ze iets niet kan, dan doet ze het júíst. Zanger, acteur, regisseur Barbra Streisand heeft zich op alle vlakken inmiddels wel bewezen, vindt ze. Een terugblik op haar bewogen leven.
“Dit was het moment dat ik dacht: het is mooi geweest. Ik besloot dat ik moest gaan regisseren.” Het is 1973 en Barbra Streisand, succesvol zanger en acteur, heeft net de romantische film The way we were afgerond. In de uiteindelijke versie van de film besluit de laatst- genoemde twee in Barbra’s ogen cruciale scènes niet mee te nemen. Ze kan er met haar hoofd niet bij: zonder die scènes is het einde van de film onbegrijpelijk. Ze is zo woedend dat ze de twee bewuste scènes opvraagt en thuis in haar kluis bewaart, voor je weet maar nooit. Ze is er op dat moment al mee bezig, maar uiteindelijk kost het haar vijftien jaar om haar eerste eigen speelfilm van de grond te krijgen.
Andere regels voor vrouwelijke regisseurs
Barbra Streisand schrijft, regisseert en produceert als eerste vrouw een speelfilm, en speelt zelf ook nog eens de hoofdrol. Niemand ziet de film zitten. Geeft niet: “Iemand hoeft maar tegen me te zeggen dat ik iets niet kan, en ik doe het juist.” Koppig zet ze door.
Al doende leert ze dat er voor mannelijke regisseurs andere regels gelden dan voor vrouwelijke. ‘Een man is krachtig, zij is opdringerig. Hij toont leiderschap, zij is controlerend. Als hij tegelijkertijd acteert, schrijft en regisseert, is hij een alleskunner. Zij wordt ijdel genoemd, en egoïstisch,’ schrijft ze bitter in haar in 2023 verschenen, zeer omvangrijke autobiografie Mijn naam is Barbra. Dit nog los van het feit dat ze als vrouwelijke regisseur blijkt te moeten dealen met onwillige mannelijke technici en teleurgestelde mannelijke hoofdrolspelers die dachten een relatie met haar te zullen krijgen.
Maar het lukt: met haar speelfilm Yentl wint ze als eerste vrouw de Golden Globe voor beste regisseur. Het maken van de film is een levensveranderende ervaring.
De jeugd van Barbra Streisand
Haar vader, Emanuel Streisand, leraar Engels, sterft op zijn 35e aan een epileptische aanval. Barbara Joan (24 april 1942) is dan pas vijftien maanden, Barba heeft zelfs geen enkele foto met hem. Haar moeder Diana Rosen kan als alleenstaande moeder de huur niet betalen en trekt met Barbara en haar acht jaar oudere broer Sheldon in bij haar ouders in Brooklyn.
Ze hertrouwt in 1950, er komt nog een dochter; een scheiding volgt. Tussen Barbara en haar stiefvader botert het niet. Hij kleineert haar waar hij kan en haar kille moeder komt niet voor haar op. Over Emanuel wordt nooit gesproken. Later zal Diana uitleggen waarom: “Ik wilde niet dat je hem zou missen.”
Haar droom? Beroemd worden
In de buurt staat Barbara bekend als ‘het meisje zonder vader met de mooie stem’. En als lastpak. Ze is een pientere leerling die in de klas het antwoord roept voordat de vraag is gesteld, ze is ongeduldig, nieuwsgierig en eigenwijs, manieren heeft ze niet en op haar twaalfde leert ze haar moeder hoe ze moet roken (zelf is ze er dan al mee gestopt). Ze is ook eenzaam en onbegrepen. Maar ze heeft een droom: ze wil acteur worden, rijk en beroemd.
Op haar veertiende gaat ze acteerlessen volgen, op haar vijftiende meldt ze zich bij een theatergroep aan als manusje-van- alles. Van haar moeders ondermijnende opmerkingen trekt ze zich niks aan: als ze haar eindexamen heeft gehaald, huurt ze een piepklein appartementje in Manhattan en gaat audities doen. Nadat ze de huur niet meer kan betalen, zeult ze een aluminium opklapbed met zich mee zodat ze altijd een slaapplek heeft.
Zingen of acteren?
Rollen krijgt ze aanvankelijk niet, met zingen heeft ze meer succes, maar ja: dat boeit haar niet echt. Pas als ze zich realiseert dat ze de nummers die ze zingt ook als korte scènes zou kunnen zien, gaat ze er serieus mee aan de slag. En dan gaat het snel: ze wint een talentenjacht, krijgt een contract in een chique nachtclub in New York en speelt de zaal daar avond aan avond plat. De tips vliegen de aanstormende, negentienjarige ster dan om de oren. Doe iets aan je asymmetrische gezicht, neem op z’n minst een nose job! Nee. “Ik vond het te riskant. Bovendien hou ik van grote neuzen.” Eén concessie doet ze: ze noemt zich voortaan Barbra. “Dat is nog steeds Barbara, maar uniek.”
Dankzij haar zangtalent krijgt ze een kans als acteur. Haar eerste rol is in de Broadway-musical I can get it for you wholesale. Dat is in meerdere opzichten fijn: ze wordt verliefd op een van haar tegenspelers, Elliott Gould, met wie ze in 1963 trouwt. Vlak daarvoor neemt ze haar eerste album op, The Barbra Streisand album. Haar grote doorbraak komt in 1964, als ze de hoofdrol speelt in de Broadway-musical Funny girl. Hierin zingt ze twee van haar nog steeds meest geliefde nummers: People en Don’t rain on my parade.
Knikkende knieën
Eind 1966 wordt haar zoon Jason geboren. Barbra krijgt de hoofdrol in de filmversie van Funny girl (1968). Ze wint er meteen een Oscar voor. En dan gaat ze dus zelf regisseren. Platen maakt ze ook nog steeds, zoals het uiterst succesvolle album Guilty, maar optreden doet ze nog maar zelden. De podiumangst die ze ontwikkelt, is te groot.
Aan het huwelijk met Elliott Gould komt eind jaren zestig zonder veel drama een einde. Daarna volgen er tal van relaties met meer en minder bekende mannen. Haar voorkeur voor mannen die ze niet kan krijgen, helpt niet. Net zomin als het feit dat zij doorgaans rijker en succesvoller is dan de mannen met wie ze wel iets krijgt. Ze verkoopt wereldwijd meer dan 145 miljoen platen; ze wint Oscars, Emmy’s, Grammy’s en Tony’s.
Ze woont op een landgoed pal aan de kust in Malibu. Haar feestjes en optredens worden door de groten der aarde bezocht: de toenmalige prins Charles stuurt haar zijn eigen haverkoekjes en als haar computer het niet doet, belt ze Steve Jobs.
Jaloerse moeder
Haar moeder kan ze – ondanks aandacht, ondanks mooie cadeaus die ze haar geeft – niet tevredenstellen. Na een geslaagd optreden is Diana’s enige commentaar: “Je armen zijn te dun.” Vaak komt ze niet eens kijken. Wel stuurt ze Barbra negatieve recensies en nare stukjes uit de roddelbladen door.
Uiteindelijk valt het kwartje bij Barbra: haar moeder is jaloers. Diana – knap, getalenteerd – had zelf de carrière van haar dochter willen hebben. Zij had ook een droom, maar heeft die, in tegenstelling tot haar dochter, nooit nagejaagd. Geen vader en een moeder die haar niet begrijpt: het tekent het leven van Barbra.
Nog steeds eigenwijs
Net als ze het wel best vindt om alleen te zijn en zich volledig aan haar werk te wijden, is daar alsnog de man van haar leven. Vrienden koppelen haar aan acteur James Brolin. “Wie heeft jouw haar zo verpest?” is haar openingsvraag aan hem. Haar befaamde eerlijkheid zit haar nu een keer niet in de weg. Ze trouwen op 1 juli 1998.
Ze regisseert niet meer. Ze vindt het stressvol en heeft inmiddels wel bewezen dat ze het kan, vindt ze. Acteren doet ze ook niet vaak meer. Liefdadigheid en politiek zijn nu haar passies. Soms treedt ze op, maar tegenwoordig altijd voor een goed doel. Via haar Streisand Foundation geeft ze miljoenen dollars weg ten bate van onderzoek naar hartziekten bij vrouwen, mensenrechten, goed burgerschap, het milieu en nog veel meer. “I’m just trying to save the fucking world!” zegt ze trots.
Eigenlijk is ze onveranderd, concludeert ze aan het einde van haar boek: ze is nog steeds het vaderloze meisje uit Brooklyn met de mooie stem. En nog net zo vasthoudend en eigenwijs. Zo blijven die gesneuvelde scènes uit The way we were haar dwarszitten. Als ze in 2023 hoort dat de film vanwege zijn vijftigste verjaardag opnieuw wordt uitgebracht op blu-ray grijpt ze haar kans. Ze haalt de scènes uit haar kluis, monteert ze in de film en stuurt de nieuwe versie naar de filmmaatschappij met het vriendelijke verzoek deze verbeterde versie aan de jubileumbox toe te voegen. Het kost wat overredingskracht, maar het lukt. Het bewijst maar weer eens: als Barbra Streisand iets in haar hoofd heeft, laat ze niet snel los.
Meer lezen
- Actrice met een eigen stem: het leven van Meryl Streep.
- Waarom zingen goed voor je is (ook als je denkt dat je het niet kunt).
- Wat is werkelijkheid en wat mythe? Het bewogen leven van schrijver en filmmaker Marguerite Duras.
Fotografie Getty Images
Gepubliceerd op 24 februari 2025
