5 inzichten van huisarts en schrijver Jolien Plantinga: 'Laat wat van je horen'

Welke lessen leerde jij van het leven? We vragen het steeds iemand anders. Deze keer: de vijf inzichten van huisarts en schrijver Jolien Plantinga.

1. Laat wat van je horen

“Wanneer iemand ernstig ziek is, is het voor een ander soms moeilijk om contact op te nemen. Ik weet niet wat ik moet zeggen, denk je dan misschien. Je stelt het uit en daarna is er zo veel tijd overheen gegaan dat je niet meer durft. Toen ik nog gezond was, kende ik die drempel zelf ook. Maar nu ik een chronische vorm van Lyme heb, ervaar ik hoe klein je wereld wordt als je langdurig ziek bent. Als je weinig meemaakt, wordt elk detail in je dag groot: het krijgen van een appje, kaartje of foto is dan een enorm lichtpunt in je dag.”

2. Stel de juiste vraag

“De vraag ‘hoe gaat het met je’ is niet zo handig voor iemand die al lang ziek is. Omdat het voor diegene vaak moeilijk is om weer te moeten zeggen: ‘Het gaat nog steeds niet goed.’ Het werkt beter om te vragen: ‘Wat houdt je bezig vandaag?’ Want dat kan per dag verschillen en is makkelijker om te delen.”

3. Wees je bewust van je vooroordelen

“Bij een chronisch ziek iemand kun je misschien al snel denken: het zal allemaal wel meevallen. Of: ik zag je net nog buiten lopen, dus hoe erg kan het nu helemaal zijn? Klachten kunnen soms zo bizar zijn – dat zie je nu ook bij mensen met long covid – dat patiënten het zelf nauwelijks kunnen geloven. Het is interessant om te onderzoeken waar die vooroordelen – ‘het zal wel meevallen’ – vandaan komen. Misschien vind je het moeilijk om met een zieke geconfronteerd te worden? Die realisatie kan je al iets opleveren.”

4. Kleed ongevraagd advies in

“Mensen willen graag helpen en geven daarom vaak (ongevraagd) advies. Alleen: realiseer je als adviesgever dat mensen met bijvoorbeeld een ingewikkeld ziektebeeld al van alles hebben geprobeerd en je wijze raad daarom naast zich neer kunnen leggen. Dat is geen afwijzing van jou, maar van het advies dat je geeft. Toch heb ik ook weleens iets gehoord waar ik zelf nog niet aan had gedacht. Blijf dus vooral advies geven, zou ik zeggen. Maar kleed het dan in met: ‘Ik weet niet of je er iets aan hebt,’ in plaats van met: ‘Weet je wat jij eens moet proberen?’”

5. Deel wat je voelt

“Als je je verdriet deelt, gaat de lading eraf. Het wordt minder zwaar. Door bijvoorbeeld te zeggen: ‘Ik heb het gevoel dat ik geen goede vriendin meer ben omdat ik geen energie heb,’ geef je de ander de ruimte te begrijpen dat de vriendschap is veranderd. En laat de persoon die gezond is ook vertellen hoe het met hem of haar gaat: zo wordt het een gelijkwaardige uitwisseling. Want iedereen worstelt wel ergens mee: de een met ziek-zijn en de ander met problemen op het werk of spokende kinderen. Verdriet hoef je niet te vergelijken, maar het is wel goed om het te delen.”