Altijd je oordeel klaar hebben, het kan je onrustig en ook ongelukkig maken. ‘Door je overtuiging om te draaien, zul je kalmte vinden,’ zei filosoof Sextus Empiricus lang geleden al.
Stel, je ligt op bed met een fikse buikgriep – opgelopen tijdens een rondreis door Marokko, die nu met terugwerkende kracht als mislukt voelt. Want je kunt niet werken terwijl je juist zo veel moet doen, je bent futloos doordat je niks binnenhoudt en je kunt bovendien niet nagenieten van de reis, want al je herinneringen worden overschaduwd door dit stomme ziek-zijn.
Je veroordeelt jezelf omdat je niet beter hebt opgelet met wat je at. Nu ben je ziek en dat is vervelend en echt helemaal nergens goed voor, toch? Kortom: je denkt jezelf nog verder in de put.
Is het waar?
Zonde, zou de Griekse filosoof Sextus Empiricus waarschijnlijk gezegd hebben. Met onze ideeën over wat goed is en wat slecht, maken we het onszelf vaak onnodig moeilijk. Oordelen zitten je meer in de weg dan dat ze je helpen, stelt Empiricus. Filosoof en The School of life-docent Lammert Kamphuis schrijft er enthousiast over in zijn boek Filosofie voor een weergaloos leven.
In het essay met de veelzeggende titel …of niet? neemt Kamphuis ons mee naar het oude Griekenland van de tweede eeuw na Christus, waar Empiricus iedereen aanraadt om zijn eigen oordelen onderuit te halen, omdat ze onrust geven. Dit geldt voor waardeoordelen (dat is slecht, dat is goed) maar ook voor oordelen over hoe je je leven moet inrichten (je moet werken voor je geld, trouw zijn aan je partner). Je kunt er immers nooit zeker van zijn dat je oordelen kloppen, aldus Kamphuis in navolging van Empiricus.
Bij liefdesverdriet bijvoorbeeld komen vaak gedachten op als: dit was de liefde van mijn leven; ik ga vast nooit meer zo iemand tegenkomen; ik heb een rottijd, want ik ben zo verdrietig. Misschien blijken al deze ideeën over een tijdje wel helemaal niet waar te zijn. Misschien kom je iemand tegen met wie je nog veel meer verwantschap voelt. Misschien is die periode van verdriet wel waardevol omdat je merkt hoeveel je vrienden om je geven als ze je meenemen naar de film en lekker voor je koken. Kamphuis: “Door er zo naar te kijken, ben je niet zozeer minder verdrietig, maar kwel je jezelf in elk geval niet dubbel door ook nog eens allerlei oordelen aan de gebeurtenis te koppelen.”
Blij met griep
Een goede manier van je oordelen op de proef stellen, is ze omdraaien. Dus als je denkt: buikgriep hebben is alleen maar slecht, probeer dan eens zo veel mogelijk argumenten te vinden voor ‘buikgriep hebben is goed’. Voorbeelden: je kunt nu die mooie documentaire terugkijken waar je anders nooit tijd voor zou maken, je mist een saaie vergadering én als je je hierna weer lekker voelt, kun je extra van het leven en eten genieten door het enorme contrast met het ziek-zijn.
Lammert Kamphuis heeft een mooi omdraai-voorbeeld uit zijn eigen leven: “Ik had een keer een vervelend gesprek met een collega. Hij vertelde me dat hij zich ergerde aan bepaalde dingen die ik deed. Een paar uur later merkte ik dat ik er nog steeds last van had. Toen heb ik het omgedraaid: het is goed dat mijn collega dit gesprek met me heeft gevoerd. Dat hij het me recht in mijn gezicht heeft gezegd, in plaats van er alleen over te praten met anderen. Nu is het uitgesproken en kan ik er iets mee doen, eraan werken. Opeens kon ik meer waarderen wat er was gebeurd.”
- Het hele verhaal kun je vinden in Flow 2.
Tekst Catelijne Elzes Illustratie Ruby Taylor
