Het ene moment het gevoel hebben dat je de hele wereld aankunt en dan opeens dat niets zal lukken, hoe kan dat? Neuropsycholoog Margriet Sitskoorn legt uit waar dit vandaan komt.
Je voelt je gelukkig, bent dankbaar voor al het goede in je leven, hebt volop energie en verzint allerlei leuke dingen die je wilt doen. Maar het volgende moment staat het huilen je opeens nader dan het lachen, lijkt niets te lukken, voel je je neerslachtig en futloos en kun je niets meer bedenken wat je gelukkig maakt. Hoe is het mogelijk dat onze kijk op de wereld en op onszelf van het ene op het andere moment zo drastisch kan veranderen?
Stemmingswisselingen
Deze mood- en energieswings worden veroorzaakt door een samenwerking tussen onze hersenen en ons gedrag. Ik heb het hier nadrukkelijk niet over een aandoening zoals een bipolaire stoornis of zware neerslachtigheid, maar over een lichtere vorm van stemmingswisselingen die veel mensen zo nu en dan ervaren. Bij vrouwen wordt vaak gedacht dat ze veroorzaakt worden door hormonale klachten vanwege ongesteldheid, zwangerschap of overgang. Dit kan inderdaad, maar er zijn nog allerlei andere oorzaken waar men vaak niet aan denkt en die bij zowel mannen als vrouwen voor stemmingswisselingen kunnen zorgen.
Stress
Een belangrijke oorzaak voor een stemmingswissel kan bijvoorbeeld zijn dat je het te druk hebt en tegen te veel dingen ja hebt gezegd. Op het moment zelf leek het leuk om iets erbij te doen, maar als je later alles bij elkaar optelt, blijkt dat je gewoon te veel hooi op je vork hebt genomen waardoor je stress ervaart. Door die stress voel je je onprettig, opgejaagd en misschien ook onbekwaam. Hierdoor verliest iets wat eerst zo leuk leek al zijn glans en wordt het negatief. Zodra je iets nieuws hebt afgerond of een ander positief resultaat hebt behaald, kan je gevoel weer omslaan en voel je je opeens weer beter (al is dit gevoel vaak tijdelijk als het te druk blijft).
Als de momenten van overwerkt en overvraagd zijn lang duren, kan dat grote gevolgen hebben. Je kunt bijvoorbeeld je emoties slechter reguleren, waardoor je nog vaker stemmingswisselingen kunt krijgen. Deze emotieregulatie, maar ook vaardigheden als plannen, nee zeggen tegen allerlei verleidingen die op je pad komen en waar je eigenlijk niet aan toe wilt geven en je weren tegen stress, nemen ook af als je slecht slaapt en zeker als dat gedurende langere tijd is. Een eetpatroon met veel suiker, cafeïne of
alcohol versterkt deze effecten nog eens.
Veranderingen
Wat deze oorzaken gemeen hebben, is dat ze voor veranderingen zorgen in de werking van bepaalde gebieden in de hersenen, waaronder de prefrontale hersenschors. Dit gebied is onder andere gerelateerd aan vaardigheden als plannen, leren van feedback, sociale vaardigheden en reguleren van stress en emoties. De prefrontale hersenschors werkt beter als je een regelmatig slaappatroon ontwikkelt, lekker beweegt, leuke nieuwe dingen doet en langdurige stress vermijdt. Je zult je dan vaker tevreden en bekwaam voelen. En dat is meteen het positieve nieuws: het zijn heel normale dingen waarmee je emoties en je leven meer in balans kunt brengen. Je moet ze alleen wel even doen.
- Deze column van Margriet Sitskoorn vind je in Flow 5-2019.
Tekst Margriet Sitskoorn Fotografie Annie Spratt/Unsplash.com
