Anne Grietje Franssen verruilde het lawaai in Amsterdam voor de stilte van Zweden en ontdekte het friluftsliv: het buitenluchtleven.
Voordat ik naar Zweden verhuisde, had ik nog nooit van het begrip gehoord: friluftsliv (spreek uit: frie-loefts-lief). Letterlijk: vrijeluchtleven of buitenluchtleven. Pas later, toen mijn Nederlandse bestaan al ver achter me lag, realiseerde ik me dat dit de reden was voor mijn vertrek. Amsterdam had me gaandeweg ingesloten. Er leek geen ontsnappen aan: het onophoudelijke verkeer, de week die zich vanzelf vulde zonder dat ik er echt erg in had, mijn baan op de krantenredactie waar ik, als een van de jongsten met het slechtste contract, niet enthousiast genoeg ja kon zeggen op alles wat me in de schoot werd geworpen. Is dit het nu, vroeg ik me af.
Dus reduceerde ik mijn bezittingen tot twee koffers en ging naar Zweden om me te vestigen als zelfstandig Scandinavië-correspondent en het goede leven na te jagen. Al was de invulling ervan geen uitgemaakte zaak.
Natuur als tegengif
Het principe van de vlucht uit de stad is bijna net zo oud als de stad zelf. Met de industriële revolutie begon een grootscheepse verhuizing van het platteland naar de groeiende stedelijke gebieden – vaak om werk te vinden achter de lopende band. Voor de voormalige boerenarbeiders was het een verhuizing van buiten naar binnen, van een landelijk leven naar een bestaan dat zich afspeelde in de fabriek.
Hans Gelter, voormalig friluftsliv-onderzoeker en docent aan de technische universiteit van Luleå, vertelt hoe in die tijd vlak buiten de steden de eerste campings en stugor verschenen: eenvoudige, houten vakantiehuisjes waar fabrieksarbeiders en hun gezinnen gratis mochten verblijven, zodat ze zich na een dag of wat weer zo goed als nieuw bij hun werkgever konden melden.
In diezelfde periode – eind negentiende eeuw – werden in Noorwegen en Zweden de eerste landelijke buitensportverenigingen opgericht: de Noorse toeristenvereniging en de Zweedse langlauf-associatie, later omgedoopt tot Friluftsfrämjandet. De buitensport moest een tegengif zijn tegen de lange, eentonige werkdagen – de volksgezondheid was, met de verstedelijking, beduidend verslechterd. ‘Ga mee skiën, word sterk en harmonieus’ werd het credo van Friluftsfrämjandet. De vereniging organiseerde tochtjes naar de fjäll, het uitgestrekte berglandschap in Noord-Zweden, waar de natuur en de berglucht alle stadskwalen zouden helen.
- Het complete verhaal vind je in Flow 4, ons themanummer over duurzaamheid en natuur.
Tekst en fotografie Anne Grietje Franssen
