Zon, zee, palmbomen: het klinkt idyllisch. Maar op veel populaire eilanden is de realiteit anders. Het groeiende massatoerisme gaat gepaard met overlast, afval en verkeersdrukte. Gelukkig zijn er ook eilanden die bewust kiezen voor een andere aanpak.
Drie inspirerende voorbeelden zijn Koh Mak (Thailand), Formentera (Spanje) en Tilos (Griekenland). Deze eilanden bewijzen dat toerisme ook duurzamer en kleinschalig kan zijn. Zonder je meteen aan te moedigen het vliegtuig hiernaartoe te pakken, willen we je laten zien hoe het ook anders kan.
Weg van massatoerisme
Koh Mak: stilte en samenwerking
Op Koh Mak domineren fietsen het straatbeeld en zijn auto’s schaars. Er zijn geen drukke beachclubs of volle touringcars. Dit is geen toeval: vijf families beheren het eiland samen en zetten in op duurzame ontwikkeling.
Ze focussen op circulair toerisme, lokale productie en afvalreductie. Restaurants serveren voornamelijk lokaal voedsel en accommodaties maken gebruik van natuurlijke materialen. Lokale initiatieven, zoals de Koh Mak Coral Conservation Group, bieden snorkeltrips aan waar bezoekers kunnen leren hoe ze koralen kunnen kweken met behulp van gerecyclede pvc-buizen. Daarnaast organiseert de vrijwilligersgroep Trash Hero iedere zaterdag beach clean-ups met als motto: ‘Every week we clean, we educate, we change’.
“Koh Mak is geen eiland dat zich vastklampt aan het verleden, maar een eiland dat actief werkt aan een andere toekomst vormgeven,” schrijft een BBC-journalist die het eiland onlangs bezocht. En nog een leuk weetje: delen van de populaire serie The white lotus zijn hier opgenomen.
Formentera: bewust reizen
Formentera, het rustige buureiland van Ibiza, reguleert toerisme met duidelijke grenzen. In de zomer zijn er beperkingen op voertuigvergunningen: maximaal 10.287 motorvoertuigen mogen het eiland op. Toeristen betalen bovendien een dagelijkse toeslag voor hun voertuig. Sinds deze maatregelen zijn ingevoerd, is het autoverkeer flink afgenomen. In 2025 zal het aantal voertuigen op het eiland met zestien procent afnemen ten opzichte van het voorgaande jaar. Fietsen wordt juist aangemoedigd via een netwerk van veilige groene routes.
Ook onder water wordt er aan duurzaamheid gewerkt: het Save Posidonia Project beschermt het zeegras Posidonia oceanica, dat cruciaal is voor het heldere en zuivere water van Formentera. Het Consell de Formentera heeft dit project gelanceerd om fondsen te werven en bewustzijn te creëren over het belang van deze plant voor het ecosysteem van het eiland.
Tilos: zelfvoorzienend en vooruitstrevend
Tilos, een klein Grieks eiland in de Egeïsche Zee, draait volledig op zonne- en windenergie. Dankzij een innovatief opslag- en distributiesysteem is het eiland zelfs in het hoogseizoen zelfvoorzienend. In 2019 ontving Tilos de EU Sustainable Energy Award en is onderdeel van het Clean Energy for EU Islands-initiatief.
Maar duurzaamheid gaat hier verder dan technologie: plasticgebruik wordt beperkt en natuurbehoud staat voorop. Tilos was het eerste eiland ter wereld dat het Zero Waste-eiland certificaat ontving, wat betekent dat het afval volledig circulair wordt ingezameld en verwerkt. Een innovatief programma genaamd Just Go Zero Tilos stimuleert de actieve deelname van bewoners, lokale bedrijven en scholen. Alle openbare vuilnisbakken zijn bijvoorbeeld van het eiland verwijderd om bewoners en bedrijven te leren en aan te moedigen afval bij de bron te scheiden.
Deze drie eilanden zijn de tegenhanger van massatoerisme en laten zien dat het ook respectvol en toekomstgericht kan zijn. Geen overvolle stranden, maar plekken waar natuur en gemeenschap centraal staan. Misschien is dat wel het mooiste souvenir: weten dat toerisme ook anders kan, zonder dat je er zelf naartoe hoeft te reizen.
Meer lezen
- Zo begin je: vaker duurzaam en lokaal eten.
- Leven met zero waste: zo begin je.
- The Rewilders reizen én beschermen tegelijkertijd de natuur.
Fotografie Unsplash & Getty Images
Gepubliceerd op 11 april 2025
