Aristoteles’ kijk op geluk

Hoogleraar Edith Hall laat zich inspireren door de ideeën van Aristoteles, die zich in de vierde eeuw voor Christus al bezighield met thema’s als geluk en vriendschap. 

In uw boek noemt u de Griekse filosoof Aristoteles de nieuwe geluksgoeroe. Maar wat ís geluk eigenlijk?

“Allereerst gebruiken we het woord ‘gelukkig’ heel vaak. Meestal om iets tijdelijks aan te duiden wat maar een paar uur blijft. Je voelt je gelukkig omdat er iets fijns is, omdat je iets lekkers eet of uit bent geweest. In de tijd van Aristoteles waren er ook al woorden voor dit gevoel, zoals plezier.

Ook is er een belangrijk verschil tussen subjectief en objectief geluk, namelijk: hoe voel je je en hoe kijkt de buitenwereld ertegen aan? Objectief gezien ben je gelukkig als er geen grote nare dingen in je leven gebeurd zijn. Ik noem vaak het voorbeeld van de Engelse koningin Victoria. Ze werd over de tachtig, al haar kinderen overleefden haar en ze was goed in wat ze moest doen. Maar intussen voelde ze zich vanbinnen misschien wel ongelukkig.”

En wat verstond Aristoteles onder geluk?

“Aristoteles was de eerste filosoof die subjectief geluk onderzocht. En dan niet het geluksgevoel op de korte termijn, zoals plezier, maar geluk op langere termijn. Hij wilde weten hoe je innerlijke rust kunt krijgen die echt uit jezelf komt en niet afhankelijk is van externe factoren. Zijn ethiek is in deze tijd nog prima te gebruiken en komt overeen met alles wat denkers van nu belangrijk vinden als het gaat om het vinden van geluk: je ontwikkelen, betekenis en zin vinden, focussen op positieve emoties.

Bovendien vond Aristoteles dat gelukkig worden je eigen verantwoordelijkheid is en dat bijna iedereen, ongeacht de omstandigheden, kan besluiten om gelukkig te worden. Natuurlijk heb je ook je beperkingen en gebeuren er minder leuke dingen. Dat moet je accepteren, maar intussen is het zaak om alles te doen wat in je macht ligt om de best mogelijke versie van jezelf te worden.”