Een andere manier van kijken naar je leven

Volgens filosoof Paul van Tongeren kan het helpen om soms met wat afstand naar je leven te kijken, en om dan te concluderen: ook al mislukken er dingen, het is goed zoals het is.

In wat voor tijd leven we?

“Een van de grootste problemen van onze tijd is dat er enorm veel mogelijkheden zijn. We zitten niet meer opgesloten in een zuil, zijn geen onderdeel meer van één cultuur, reizen de hele wereld over en vinden een overvloed aan spullen in de supermarkt. Daardoor wordt het problematisch om te kiezen. We weten niet meer wat wel en niet bij ons hoort. Dat stelt ons voor de vraag wie we eigenlijk zijn, waar we bij horen en wat ons te doen staat.”

Wat heeft dat voor gevolgen?

“Het gevaar is onverschilligheid: door al die mogelijkheden maakt het eigenlijk niet meer uit wat je kiest, áls je maar kiest. En in de waan van de dag werkt het ook vaak zo, dan ga je maar door. Maar een leven leiden dat de moeite waard is – dat dus verdergaat dan puur overleven – vraagt om aandacht en oefening. Dat betekent ook dat je je niet altijd laat leiden door de waan van de dag, maar op een andere manier kijkt naar het leven, terwijl het zich ontvouwt. Belangrijk is om het geheel te zien. Dus ook het deel dat voorbij is, maar alleen in zekere zin. Want wat ik gedaan heb, en hoe ik geleefd heb, heeft ook nu nog een betekenis.”

Lees ook: 7 worstelingen die je herkent als je hoogsensitief bent

Wat bedoel je precies met een andere manier van kijken?

“Doe zo nu en dan een stap terug om te kijken naar jezelf en je leven. Kunst kan je bijvoorbeeld op die manier laten kijken. Neem theaterbezoek. Je voelt je anders als je het theater uit komt dan wanneer je erin gaat. Het is een onderbreking van het gewone leven, je stapt een andere ruimte binnen die je even weghaalt uit het dagelijkse gedoe en in een andere wereld brengt. En door de kracht van wat er wordt getoond, word je ineens herinnerd aan dingen die je wel weet, maar waar je niet meer bij stilstaat. Je wordt geconfronteerd met dingen die van cruciale betekenis zijn in een leven. En beseft dat het misschien wel niet alleen gaat om het nastreven van al die dingen waar je de hele dag zo druk mee bent.”

Doen we dat soort dingen niet in de hoop dat we daar gelukkig van worden?

“Ik ga ervan uit dat mensen in heel algemene zin streven naar geluk – of een goed leven. Maar de vraag is wat een goed leven dan is. Ik denk dat het iets anders is dan een bepaald diploma proberen te halen, een goede baan proberen te krijgen of andere stappen te zetten. Dat zijn dingen die je kunt nastreven omdat je dénkt dat ze met geluk te maken hebben. Het is ook logisch dat we dat willen, we zitten als mens niet gewoon te wachten totdat het leven voorbij is. Maar daarnaast is er iets anders, iets wat te maken heeft met wat ik de ‘tweede blik’ op het leven noem. We zijn enerzijds heel betrokken bij het leven en streven allerlei dingen na, en in de ‘tweede blik’ kijk je als het ware of je je thuis voelt in dat leven. Of het er mag zijn, helemaal zoals het is. Dat betekent niet dat je stopt met het streven naar allerlei doelen. Ik kan bijvoorbeeld heel druk bezig zijn met het idee dat ik nog drie boeken wil schrijven, plannen wanneer ik dat ga doen, bedenken wat er allemaal voor nodig is en proberen mijn werk zo te organiseren dat ik een tijdje weg kan om te schrijven. Tegelijkertijd kan ik naar mijn leven kijken en concluderen: dit is dus mijn leven, een leven waarin ik steeds kijk hoe ik die dingen die ik nog wil doen, kan organiseren. Door die tweede blik kan ik me verzoenen met hoe het gaat in mijn leven en zeggen: zo is het goed.”